"jS" ^ '7 rf^ ' ': ■.'■^TRIDONEISJSIS';;. '..■'-.■.■ V , - • •' j INTERPRES/CRTllClJS, EXEGETA, APOLGGETA, HISTORICUS, DOCTQR, MOmCHUS^ . STMBOLA m HISTORIAM SECULI QUARTI ECCLESIASTI€AM, !L'M'ft'0ire ecciefiaftiqtie ^ft^piiiivte par i?-s i-icheffes inemeT!, • •.■ ^ ; ' ■ ' ^ " ■■■■>.■■.■ n — mrf i Tifg | g-. , a i ?iy ■ ' ■ ■ ' "-"■"- "" ■.---«-■.s . -. .^ ' \ H A U N UM '' ' ' . WISIRIS B . B R ii J)I N 1 C H I I • - ■/ ( ,- .1 > . , :. , ' 17 9 7- Ui Ul' ', . ^-p ^fcfv V c. ffi(^ VIRO ILLUSTRISSIMQ E X C E L L E N T I S S I M O COMITI M, GERE DE ROSENCRONE ORD. DANNEB, Equm AUKATDj .-•. REGI A CONSILIIS INTIMIS, f FAUTORI SUO EXIMIO, HUNCCE UBELLUM, ; JUSTISSIMiE REVERENTm DEVOTISSIM^QUE MENTIS / TESTEM, SACRUM ESSE JUBET AUTOR. Vix uilum datur fcientis •'gentts, (^uod tanta ■appai-atuiim 'mole/Iocupietavit -eruditoruni induflria quaiita hiftGriam. • eccleiiafticara 3 'it receiitior- dernum £Etas htdcliiftoriiE parti Uberaliorem faciem juftamque decUs CDnciliare coepit. Multa vero adliuc uberius illuftranda veriusque judi- • r '. . ■. . ^* canda ftrperfunt. Diligentiori inprimis attentione dig^na ieft jea-tempbris epocha, qu^e feciilo qtiarto i^uintoque comprehenditur-) 'haec 'etiiitt veluti fedes -eft ftabilit» primum hierarchi^ effbrmatiEque doctrih£ VcclefiafticcB et dogniaticse et moTaiis, qualem deinceps orthodox»m ve- neratiis eft -longus fsEcuiorUm decurfus, Dicta tempo- i-is ^pyclia fldruit Hieronymus Stridonenfis , ■eruditione , ':fi iilam aetateih fpectes, fingUlari cbnfpicuus, auctoritate, 'rei ChriftiansE magis noxia quam titili, penes coa?vos et '"J>ofterbs plane iniigni .gavifus. Hujus igitur .conatus / eorumque efFectus cum brevi hac commentatione jKimfi. defcribenJos, loctipletiffimo , quem fubminiftrat Biblio- tlieca Regia, apparatu inftructus, me opera: pretium ha- bere putabo, fi bunc meum qualemciinque laboi-em ]xi- dices barum rerum periti calculis fuis probavei-int, ' Dab. Hauniaj V Non, Octob. . . , Li- EngeistoFt, Phi}o£ Dect, / y : Prolegornena, ' Cbrifiliiim auetoris -^ Argumenti di ficultates — - Foii.tes— - Subfidia Tra.ctationis fojma. ■ * - - • , ■ eminem, qvi ullairi rerum humanarum curam ad: fc pef tinere putat, non magnopere juvabit in yaria cultus generis humani fata diligentius inijvirere, * ani^iqve oculis curioiius intueri, qvasnam Isetas' triftesqve, incrementorum decrementorumqve vices veri TtiOtitia . bo.niqve mbres variis tempbribus fub- ierint, . qvaeriam, efqYibus ex foritibus manantia, pTEefidiii et impedimenta humanitatem morumqvc culturiii' vario aevo. vel adjuverint, vel in()rata cfue- r;nt, aut adeo in _pejus mutaverint. Hgec vero, ut funtad agnitionen pulcherrima, ita qypqve- utiUtatis plurimujtn habent* i>u.rii hi- ftoria magiftra dilciinusj qvinam rerum cafus, qvae- nam homimim conamina yaria aetate cultum et mo- ralitatem auxerint, et qvas imQv. TrsPKrrcLa-iig id - effecerint , intelligimusj qvid et noBis de fimilibus cafibus fit exfpectandumj docemur, qyid et nos ac qya ratione , ubi par inciderit temporum ratioj ge- -^ neri humano pr£eftare poffimusj dumqve temporum: analogia nos felicem conatuum fucceiTura. jubet Ipe- rare, novus et alacrior efficiendi idj qvod'generi humano eft fahitajre, animo ardor accedit, , Neqve parcior ad nos fruftiis redundat, fi hiftoriae face^ eyentus luftramus et conatus, qvi varia sEtate, variis* modis, varia rerum,' conditione yeritati mor-ibusqve- detrimenta felicitatihumanse qyammaxime noxia at- tulerunt; horumenimaccuratiqrinveftigatiomirum, qvantum. animum acuat ad perlpiciendum inter ob- ^ jecta impedimenta eorumqve efFcctus nexum, qvan- tum excitet ad attentiorem rerum praefentium intui-. tum, qvanta fipientia et follertiainftruat -in cjus-; modi infeftis impedimcntis avecitendis, et fi hoc fieri neqvit, prudcnter et caute minuendis tollen- ' disqve, . Menti qvoqve, qvae fubtilius pofiit in rebus yidendis adhibere judicium, ejusmodi' civi'ca cultus humani fata disqviiitiones multiplicem prae-. bebunt maximeqve jucundani et frugiferam materi- am admirandi providam numinis curam, qv£e canta fapientia et benignitate res humanas moderetur, ut vel e£ ipfae viciffitudines , qvse cultui et felicitati humanae maxime infeftae primo intuitu videantur, viam pandant mutationibus maxime falutaribus, et • tandem media evadanij- qvibus genus humanum ad altiorem perfeetionis ^radum evehatur ; qva, obfer- vatione, omnis sevi annalibus confirmata, in qvali- bet triftiori rerum coriditione et de futuro parun» Iseta promittente nil ad folanfen efEcacius effe poteft. Inter omnes vero rerum mutationes, qvarumt "Unqvam notabilior qvsedam fuit in cultum huma-^ numvis, nulla eft, qv^ five, celeritatem efFectuunii, ^ five ambitum fpectes, attentionem philofophi magis ■■■. in fe provocat ea, cujus caufa exftitit religio Chri- ftiani. Hacce religione, perfectiflima virtutis ma- giftra, nulluiri unqvam felicius, nullum efficacius mprtalibus contigit humanitatis -moralitatisqve ad- juvandse praelidium, nec aliam , religidnem aut phi- lofophiam ita praeclare de genere humano meritam eljfe, aeqvus qvisqve judex, hiftoriae teftimoniis con- fuitis, facile_concedet *). Neqve tatneh iadubk hajcce veritas; egregia plane^effe de genere humano religionis Chriftiana; rnerita, obftat, ' qvo miniis, rurfus hiftoria prseunte , fateri cogamur, hane ip- fam religionem, qva: natura et confilio fuo ad tan- mm, qvantum morrale-s, capiunt , , moralitatis fafti- gium genus himiantim attoUere debuiffet, ei ad cul- tum moralem et felicitatem I^^udqvaqvam tantum profuiffe, qvantum polliceri yideretur; qvin..adeo^ — qvanqvam absqve culpa fua -7- occaijoneni pr^e- huiffe, ut errores perniciociflimi fuperftitionesqve fcediffimae orbem Chriftianum . invaderent , jugum- qve .ecclefiafticum duriffimum^ adhuc plurimas ter- ras prcmens, Chriftianorum cervicibus impone-- retijr, ~ ; Qvjenam fint eae mutatiories et depravationes, ' qvas paffa fij: religioj qvaenam earundem fuerint caufce , qvinam qvoad culturam et mores effectus ftudiofius disqvirere, res eft utili^atis- plurimae cum ad errores et pi^asjudicia fuganda yeritatemqve dor cori fuo reddendam, tuni ad notitiam rerum inge- * Cft- Thyge Rbthe oi]ti Chriftendommens Viricmnger paa Folkenes Tilftauci i Eiifopa, Kbhn. I J74, ^^Deele. g. morumqve pararidam^ collectamqve ex hujusmtfdi inv^igationibus utilium et fcecuiidarum obferva- ti<)num copiam veritati confecrare et in pr^fentes ufus. converrere., hoc, opus philofopho , bic labor ' , - theologo dignus, in hoc utriqve airiice confpirent ! Nunqvam vero ejusmodi inveftigationes, jufta accuratiohe et candbre . inftitut^j plus utilitatis aut- opportunitatis habere poffe videnturj; qvam sevo iibftro, qvO feria et Philofophorum et Theologo- rum comniota funt fludia religiortem erroribus et praejudiciisj qvce infcitiae, fuperftitioni, dominandi cupidirti "et cceca?. auctoritatis mere humartce venera^ tioni origirtcm et cortfervatiorteni deberttj purgatam ^ . nitori fuo reftituertdi, qvi cortatus, fi fecurtdum {pe- rare poterurtt fucceirum, ut philofophia?, exegefeos et critices^ ope indigertt, ita rtec diligerttiori carere polTurtt hiftoricE ec^clefiafticEe ufu , ejus maxime par- - tis, qvsB iil depravationumj religioni variis tempo- \ ribus admixtarum, origine defcribenda verfatur. Rurfus vero patet facillime, ubi de origine ^vaeriturniutatiortum et depravationurti, qvas variis setatibus fublit rerigio.j fogulareni habendam effe rationem eorum virorum, qvorum aHcroriiiasj cona- ttis et lcripta prsecipuam qvandam vim ad hanc vel illam religionis formani inferendam cbnftituendam- qve hattuerunt. . . Inter cmnes, qvotqvot tulit antiqvior ecclefiaj . doctores neminem facile reperies , qvem natura tot inftruxerit eximiis animi dotibus , qvi tantam et fa- cris literis tam utilem probavent eruditionem, ne-. minem, qvi tanta animi contentione ad certas fuper- ftitiones et eri;ores nutriendos muniendosqve con- nifus fit, neminem, cujus auctoritas et conatus tanta et tam perennia rei Chriftianse attulerint detrimen- ta, qvanta Hieronomi Stridonenfis. Lucem igitur, ct Philofopho et Theologo haud ingratam, fatis cultus humani et in Ipecie doctrinje morum Chri- ftianae lcceiruram^efTe ratus, fi, qvid hac in re per Hieronjmum efFectum efiet, exponeretur,; ifti argu- mento tractando hanc qvalemcunqve operam meam confecratam effe volui* Neqve poffet, ut puto, tali inveftigationi rite fufcipiendae penes nos ulla aetas aptior cenferi.ea, qvam nunc agimus, qvippe qva» id commodi, ne dicam felicitatis, concedat fcriptori,' ut de hominibus rebiisqve, ad hifforice ecclefiaftica; ditionem pertinentibus, qvid verum fit , aperte ju- dicare audeat. -■ - i 11. ■, :■ -. . , ■ ■ ■yerafHj iiiculentam, accuratam et onlnibus riu- •jtleris abfolutam fcribere expofitionem ejuSj qvod per Hieronymum in rei Chriftianae iive utilitatem ,'iive detrimenturii effectum fit, nemo vel mediocriter liifcein rebus verfatus non videt , opus effe ita ar- duum lateqve patens^ut et fcrlptorem pofcat, in qvo iit cum accurata hiftorite notitia corijuncta ju-^ dicii fubtilitas et perlpicax ingeiiii visj et majorem xiberiorcmqve difputandi iopiam , qvam qv£e hujus opufculi anguftiis qveat circumfcribi. ..Parum igi- tur ego, qvid valeaiit humeri, qvid ferre recufenr, perfpectum haberem , fi haec a me exacte difputari poffe Iperarem, beile potius agi crediturus, ii potis- fima rei'momenta invenire, vere iudicare et rccte explicare mihi licuei^it. Qvantas habeat ejusraodi eoeptum difficultates, inde pat?t, qvod nbn tantum ptr fpiffa Hieronymi vokunina fcriptori inveftigan- dum eft, qvid maxima animi contentione efficerc ""■eohatus £t, fcd etiam diligenter attendendum miita- tionibus, qyas feniim fubiit res Chrift;iana, feqven- tia temppra cum prsecedentibus ftudofe coriferenda, qvorum Hieronymi conatuuin maxima fuerit vis er <|v3enam3 euriofe fcrutandum. At ne hocAqvidera - ad. plenam et exactam xei riofese tractationem fuffi- cit; qvieritur ^tiani, qvatenus et qvomodo ipfum ' Hieronynii ingenium, educatio et iata effecerint, ut coriatus ejus huc nec alio fint converii,. qvsefitur, r qvid iii conditiorie illius setatis religiofa, ^ivili et - literaria £uerit caufae, cur 'Hieronymus tantam nan- -cifceretur auctoritatem, cur ejus ad certa^ fuperfli- tiones muniendas latiusqve i^argendas labores -ita fuccedere potuerint, et revera fuccefferinf. Hasc funt, qvs dictum argumentum 'accurate tractaturis incumbunt officia, eademqve qvam ardua! < , Ad Irjfce ex ipfius argumenti natura oriundas difficultates accedit, qvod, qvi hac in re explicanda Ver{atur, nuUumhabet, qvem tuto feqvi poffit du- cem ; qvanqvam enim multa ad rem noftram a va- riis funt fubtiliter et docte diiputata, .ncmo tamen, qvod fciam, data opera, .hocce aigumentum per " omnem ambitum tractavit, et in. iis ipfis, qvse ad fingulas rei^nojftrae partes illuflrandas a variis funt - ailata, confuli^ndis cautifiima opus eft circunilpec-' tione ; accidit enim hic j qvod in reliqvis qvoqve jplerisqve hiftorise ecclefiafticEe partibus factum eife , . -• --■■ ■ : ■ -■ 9 feernim^s, m nempe, qvae prseftitit ad lucem affun- dendam efuditorum operaj pleraqve fint poiemico confilio difputata ; in controverfiis vero de victoria - . magis qvam de veritate agi folere, qvis nefcit? aut. ■ di nonplane -:^oxs;^i;f.«ff.fcriptariint, ita tamen opini- oni, iylremati aiit ccetui cuidam addictos habuerint auctores^ ut vel cscutienti et fallaci judicio omnia videriiit-, vel coniilio omiferint perverterintqve, qVEe fui ccEtus dbgmatibus aiit cominodis contraria reperireht; ita Romance ecclefe fcHptoreSj qvorum fumma eft /iii patres reverentia , pleriqve e. g. Ba- -ronius^ Martiana}'', Dolei, Stiking in Hieronymo nil nifi fajictum, egregium et psene divinum, in fcriptis ejus l^biqve. merum cum fus ecclefise -.dog- , matibus conienfum deprehendunt. Tillemont, ut- pote libertatis ecclefi^e-Gallicance fautor ea omnia, qvas, ad auctoritatem pontificis Romani ftabiliendam •--.•'■■■/. 1 ' ■ .- augendamqve dictis factisqve effeeit Hieronymus^, prudens filentio prsetermittit. Scr-iptores Prote- ftantes, ipfo Luthero, cui Auguftinus folus place- -bat, prseeimte *) , iniqvfores fere in Hieronymuni. ^ * Hieronymus foll nicbt unter^ie ][.ebrer der Kirchen mlt-' gerechnetj-noch gezalilet werdeil ; denu er ifi: ein Ketzer - ■> . \ . fe pr^buerunt, utpote qvem magls eiclelis Riomanfe. qvam fui ccetus clogmatibus faventem reperire iibi videbantur. ' ' ,. , ,. Adde deniqv^, qvod qva? ad varias argftmenff noftri partes attinentia dperofe fatis pafliih collecta fuiitet ^Uata, pl^raqve pragmatica plane expoiitio- nis ratione carentj facta nimirum fingula et eventus fatis diligenter notata et enum^rata , . atqve a"deo ad tsdium usqve cum pulyifculo excuffa reperieSj rarO vero doceris , qvinam fiierint horum remotiores propioresqve cauf^, qvinam cmn temppris condi- tione et feculi genio nexus, quinam qualesque ef- fectus j memoria oneratur} mens vacua. relinquitur, parum ad practicam rerum ingeniouumqiic huma- norum notitiam , proficis ; [nec melior nec pruden- tior difcedis. Scriptori igitur, qui in argumento noHro tractando pragmaticum fequi velit expone^ndi rationem, multa proprio marte tentanda fuperfunt. gewefen; doch glaube ich, dafs er fellg fey dmxh den Glauben an Chriftum, er ledet von Chrifto iiichts, denn dafs er nur den Namen im Munde gefuhrt hat ; ich weifs keinen unter 4enLehrern, demich fo feind bin als Hieronymus ; denn er fchreibt nur vom Faften, Speifen, Jungfraufchaft. Vid. Luthers f amtliche Schrif- • ten :2sTheilj pi 2070 fq., edit. Walch. ■ \. ■ §^ iiL ■ / ; :--^ Fontes quod attinetj unde haurienda fiint, qus ad /rem noftram explicandam pertinent, primo loco po; rienda funt ipfius Hieronymi opera, utpote quaeple- ■ niffimam certiflimamque fatorum ejus, ingenii, erudi- .tionis conatuumque notitiain exhibent ; tum fcriptd- res eccleiiaftici nojftro antiquiores, maxime, qui seta- tem ejus proxime praeccfrerurit v. c. Origeries, Atha- nafius, Eufebius Caelar., ex qvibus inteiiigere licet;, quatenus et quomodo, Hieronymo prodeunte, mu^ tationibuS} quse per eiim adjut^ liint„et acceleratae', tempora fenfim effent prseparata; denique Patres rerumque illius jetatis et ecclefiafticarum [et. civi- lium fcriptores, noftro vei co^vi vel brevi fucce- dentes, ex quibus difcendum eft, quid folus^effe- cerit;, quid plutibus operam fuam eodern'coriferen- tibus, quid conditio illius teriiporis ecclefiaftica," ci- vilis et litteraria confiliis ejus vel impedimenti ob- jecerit vel adjumenti attulerit, quosnam in re Chri- ftiana vel publica conatus ejus exferuerint efFectus. 'Hifce annumerari poflunt Ambrofius, Auguflinus, Bafilius, Gregorius Nazianzenus et NyfrenuS; Chry- foflomus, Epiphanius, Socrates, Sozomenus, Sjne- ;i^ ifius, AmmianiTs MarcellinuSi' quorum fingula lucis quid rei noftrce afFundentia^fcriptaj^ ipafJim a me alleg^ta, non efl, quod hoc loco recenfeam,. Ex omnibus autem hifce ipfius Hieronymi opera, ut- pote qusE ad rem noftram maxime faciuntj prsecipua. cura evolvi, nec cceteros, qiii dicti funt, 'fcriptore^ confulere neglexi^ - Subiidia^ ndbis prsebent opera viroruiil erudi- torumr qui colligendo examinando et .judicando unam alteramve argumenti noftri pirtem illuftra- runt; huc referenda funt partim. fcripta eorum, ' qui rem patriflicam in genere tractarunt V. C. Du Pin, Barbeyrac, Oudinus^ Cave, Ceillierv J. G. Walch, , Oelrich, Schoenemann, partim qui res feculi no- minatim quarti et quinti ecclefiafiicas expofuerunt e. g. Basnage^ Tilleniont^ Fleury, Jortine, C. W. F^ Walch, Mosheim, ut alios taceam; partim, qui.ci- vilem imperii Romani flatum per eadem fecula de- linearunt, quorum principem facile" Gibbonem di- cere licet;.partimj qvi Hieronymi vitara contexen- dam fumferunt, e. c. Erasmus, MartiniaBUs, Dolci, Vallarfi, Stilting, Schroeckh, Zimmermann , partim, ' qui circa ingenii Hieronymi monumenta doctas in- ftiraere disquifitjbnes \r. c. Jofeph. Scaliger,; Gappel- ius, Gl'iffi.iis,. Simonj J. CitiriGus,.BiiddeiiSjr;J, G.- .Carpzovius,'.:Semler, J. D. -Michaelis , EiGlihdrn , quorum aliorumque. fGripta , .quatenus rei noftrse ' illuftrahdce poffunt inferyire, in ipfa diflertatione paflim Gommemo'fata reperiuntur. Er^ter h£Bcce fubfidia mihi quoque haiid exi- guain urilitatem prEeftiterurit .Htera; quEedam mnnu- " lcripts,. quas hanc disquifitionem aggredienti fup- peditayit eruditionis ingeniique laudibus florentifti- raus Moldenhaverus nofter,.. cujus benigniflimiira; in- me favorem,^non'iino doGumento teftatum,- et , fingularia de ftudiis meis moderandis adjuvandfsque merita, mente maxinle grata et pia nunquam non alte repofita fervabo, •. Inferviunt autem, quae dicto Mfl". ex ipfis Hieronymi operibus diligenterjcoliec- tae continentur obfervationes , maxime cognofcen- dis iisj quse ad adqlefcentiam Hieronymi, ad fcrip- torum ejus chronotaxin et ad illius statis mores pertinent, - ' ■• ^-.., |.. ^ ' ' ;, "• ' Reftat, ujt pauca adjiciam de' hujus,commen'« tationis forma deque ratio^e, qua in argumento tractando. ufus fum. Ante omnra hahc mihi legem religiofe fervandam dixi , ut ab. omni partium ftudio alienus veritatem unicecquaererem, et quod; vejrum judicarem 5 candide proponerem. Hin(f quoque nullius auctoritatem temere fecutus.fum; ut enim in univerfum hiftorici effe cenfeo, magis fuo quam aiiorum judicio uti, ita id nusquam ma- gis quam in hiftoria; ecclefiaftica et nominatim in re noftra effe neceffarium ob caufas §. ii. allatas exi-' ftimo.. Quod ii vero et ipfe hac ratione ufus, hu- mani quid paffus effe, et noiiniilla.fallaci judici'o vi- ■ diffe fuero deprehenfus, me tamen npri poenitebit maiuiffe per virium tennitatem quam per veri in- d^gandi fecorQiam crrare. " Quaiiquam inftitutimoftri couiilium proxime m eo:verfdtur, ut prEefertim ex iplis Hieronymi- lcfiptis explicetur, qvid hujus conatus religioni, reipublicae et literis vel profuerint vel 'nocuerint, haud tameri lectoribus ingratum' nec a re alienum fore putavi, ft ex plurimis, quse ad mores et liixum iilius aevi cognofcendos utiliflima offerunt Hiero- n}'mi Jibri, nonnulla maxime ad clericos ,et mona- chos pertinentia locis opportunis infererem, atque ita fix Hi^rpnymo veluti fupplemenmin quoddam adjicerem iis, -qua;- ex Ghryfoftomo obferyata eru.di- tiilunQ civi noftro P. E. Mullei^o accepta referimus. (2um vitae fors atque fata Hieronymi adeo arcte 3fuerint'cum conatibus ejus hexu conjuncta, ut qui illa nori berie habuerint per{pecta, nec de hifce ' rite judicare queantj poftulat omnino accuratior rei noftrEE expofitio, ut iilbrum diligens haberi debeat ratio '; cujus rei ut facile inteilexi neceflitateiri , ita g.liquamdiu dubius hasfi, utrum, quae ad vitse for- teraet fata Hieronymi pertincrent, iparfim locis ppportunis infererem, an in unum jcoUecta ita pro- ponerem, ut priorem brevioremque difputationis partem conftituerent. Cum non deeffent rationes, quse . exercitatiim fcriptorem forte impuliffent,- ut prius mallet, ego tamen, re deliberata, ordinem iuculentiorem.3 l^jnguloruni' nexum- magis perlpi- cuum , tbtiusque conlpectum faciliorem fore puta- • vi, fi pofterius prEeferrem. Argumenti igitur, quod ti^actandum fumft, explicationem ita dispofui, ut vitac fatorumque tlieronymi defcriptionem praemi- ferim, iirigulari, habita ratione eorum, qus in ca- raetere ejus fingendo, fervore accendendo conati-^ i6 busque dirigendis prsecipuam vm> exferuiffe mihi: vifa funt; tum leetore ita veluti ad penitiprem caii- farum- intuitum adducto, accefrerim ad exponenda: per partes ea, qu£, religioni, reipublicae et .literis; iive utilia iive. noxia conatibus, auctoritlte,et .exem-' plo ■ efFecerit Hieronymus interpres^"^ criticus, exeti geta,* dpo.logeta, hiftoricus, doctor, monachus/ • Editioiie operum Hieronymi ufus; fum yallatr liana, ' Veronae 1734-^-42; Tom. II. Kol. . ,^ (■- VitaHierony?ni, ■■-.■■ \ Seaio I. . Qrtus — educatio domeftica — ftudia Romana — peregrinationes, — vita manaftica fufcepta i — < commoratio At[uileJ£e. - §. I* L^ucema. 331 a) afpexit Hieronymus Stridone^ pppido iiTDalmatia; quondam et Panoniae confiniis a) Profper ad anmim 331 habet: "Hferonymus iiafcitur" (vid- Chronicou Profperi in Canifii leclionibus. anti- ), Du Pin (Nouve.au Bibliotheque des auteurs ecclefia/liqves T. 3. pag. 138}» Tille- ' ' niont (Membires pour fei-vir a Phiftoire ecclefiafti- i I4ue T. 12- p. 618 Mit- Parif. 1707) et yallarfius (S. . Hieronymi vita, prtefixa, T. ij. opp. Hia-ony- mi , p. 6 ieqO 5 ratibues vero , quas afFerunt , non , tanti funt, Ut iis moti difced.amUs a Prpfpero, cujua fidem 'potius multa ipfius Hieronymi dicla confir- mant ; fufficere poffet vel hoc unuiU, quod pluribus locis Auguflinus c." a, 3C4 natus tanto fe junioren;); dicit, ut per tetatem patei* illius efle pofl!et, id quod fane majus quam lo ,aut la anubrum discrimen iu- digitat. y b) Hiel-on. de viris illufl:ribus c 135. Tom. 3. P- 939- De fitu liujus oppidi accurate d,efiniendo mirum, iil quanta varietate et diflenfione fuerint eruditi ; maxi^: ma probabilitate fe commehdare ;ddetur fententia eo- rum, qvi ei in Pahohia inferiori inter fluvios Dra- wum et Sawum, in confiniis Htfngaris, Croatiae ec SlavouiiE hodierntE fedem aflignant. cfr. Cellarii No- tit. Orbis antlqui T. i^ p. 453 Handbuch der alten Erdbefchreibung iflei' Band ifter Theil p. 354. Marci Maruli Spalatenfis diflert. infeftam Scliwandtneri fcrip- toribus Hung-ar. edit. a Bel. T. 3. p. 764. c) Hievon. 1. c. efcommenti in Sophqniam T, 6- p. 576". ofr. Ammian. Mfirceilin. lib- 31- c. 10. p. 6^4- P*-' /< rentibus natus era,t Cliriftianis d),et quideni cath.q- licis e). ; patris nomen erat Eufebius f), matris ig-* noratqr. Fratrem habuit Paulinianum natu mino- rem g), fororem, deinceps mQnacham factam h), cu- jus npmen nusquam commemoratum legitur. Loco .ortus ^eratj ii non iiiuftri, faltem honeftop nec te- nuem parentibus cenfum fuifTej ipfius ex verbis, ubi de contubernio Bonoli opulenti i), de ftudiis Rbmanis > de bibliotheca inftructiflima , de longis itiheribus in juventute fufceptis, et de patrhnonio fibi relicto loquitur, fatis certo colligitur. Puer domi paternae fbrmatus eft, educationejtn, ut videtur, nactus fevcram et piam, qua fine dubio prima jacta funt femina ilUus et aufteritatis et tena- ciflimi orthodoxiae ecclefiaftica? ftudii, cujus plurimti haecce diflertatio dabit documenta. Prima litera- rum rudimenta accepit difciplinse com^iiflus pffida- gogi , quem hominem afperum et plagofum fuiffe, B 2 vlfiis i'68i. fol. Zoflm. Hill:. lib. 4. cap. 24. Gib- bon Hiftory of the Decliue aud Fall of the Romaii Empli-e. Lond. 1781. 4.' Vol. i. p. 5o2. d) Praf. in Job. T. 9. p, 11 00. €) Epift. ga. T. I. p. 509. E. , f) De viris illuftr. C 135. g) ^P- 82- P- 514- ^- h) Ep. 6' p. 16. E. .«'Bp. ^. paj. ip.. C. i) Ep- 3r P-ii- B. - ^9 Kaud oblcur^ innmt k^.. Pu.er fadali ufus eft Ba- nofo 1), cuni quo arctiffimum cojitraxit timicitiEB yinculum, quem quoque deinceps gratiffinium ha- buit ftudiorum itinerumque focium. Prgeter ea, quae dicta funt, de Traio^ioTPs^pSM Hieronyinij paruiix conftat. . ' . Domi haud perfunctorie inftitutus, cum inge;- nii alacritate optimam fui Ipem prseberet, adolefcen-, tulus, incertum, quo aetatis anno, a patre-Romam ;millus eft , ut extra patriam , Mufis parum familiaT rema), in urbe, qu£e bonanun artium erat merca- , tura, lingua latina, rhetoricis ' et philofophicis ex- coleretur difciplinis. Hic in arte grammatica b) magiftro^ufus eft celebri JElio Donato c) , cujus k) Apolog. ady. Runn. I. j. Tom. 2. p. 485- B. "memi- ni me puerum ad Orbilium fovientem de avia lliiu. tji-actufn efie captivum" ett. 1) Ep. 3. p. i2.i C. ~" ' ' a) ''In mea patrirf ruilicitatis vernacula, ' Deus venter efl:.'^ Ep. 7- p. 19- E- ^ b). Grnmmatica bene dicehdi fcieutiam, hiftoriam, poetarum Inftitutionem ct metri carminumque leges docebat^- vid. Quiiitil. inflitut. or^t. J. i . eap. 4. G. J. Voffius de arte grammatica Opp. T. 2. I. 3. p. 2. Amftel. 159 5- fol. ' c) Qui fcripfit in Tereutium et Virgil, commentarios, tefte Hicr. J. I. cpntra Rufin. T. 3. ?• 472- A /^ i. f£Epe facit iti'entionem d), controverfiis deckman- dis j~ forte duce Victorino e) , fele fkidiofe exer> Cuit f ) }. omnique erilditioni Ronians ita diligentem ^t feliGem operam dedit, ut haud ^ulgares faceret prpgrefTus g). Hic quoque biBliothecam optime in^ ftriictam magnl) labore et fumtu fibi comparavit h), ejusqve ope prEeilantrfTbrum 'poetarum, philofopho- nim, rhetorumqve pcjriitus haulit lectionem, qvani eum poftea fida fervaffe memoria, fingula- ejus fcript- *ta abtinde teftantur/ , '^ V , - l ' d) Contra Rufiii. 1. c. comment. in eccl. c. i. T/5. p: 390. E. e) Praefat. commentar. in ep. ad Gfal. T. j. p. g/cv f) Cbmment. in ep^. ad Gal. I. j. g. 3. p. 408- C "all- quoties cum adolefcentulus Romas contrdverfias de- clamarem, et ad vera certamina fictis me litibus exer- cerem, currebam ad tribunalia judicum, et differtifli- mos oratorum' tanta inter fe videbam acerbitate con- tendere, ut, omiflis fcpe negotiis, in proprias contu- melias verterentur." g) Rom£ Hieronymum quoque lingvam gtcecam didicifle, vix in dubium Vocari poteft. vid.ep. 50. p. 235^ A. quariquam aliud fuadere -videntur verba Rufini In- vectiv. lib. 2. T. 2- p. 638. B. cfr. Tillemont Me- moires pouA" fervir a rhiftoire ecclefiafl:iqve T. i2\- art. 10. p 27. Stilting acta Sanctorum, Septemb, "ir. 8- P-435- "h) Ep. 2'2' p' 113- A. ■22 . Hifce occupatioiiibus literariis piefatis ftudiii adjunxitj folitus fingulis diebus dominicis cum ejusr dem propofiti aequalibus apoftolorum -et martyrum circuire fcpulcra i), crebroque atras in terram 'alte defoffis fubire catacombas, qvae ex iitraqve parte in- gredientium per parietes corpqta lepultorum dispo- fita habebaiit k) ; hcec autem pietatis exercitia, qvx vividiorem noftri phantafiam acrius afficicbant, men- temqve ejus nefcio qua lacra dulcedine implebant, iion poterant ndn maximam vim habere ad fufcitan- das in animo ejus fcintillas, qus pofliea in immo=' dicam vitse folitariee et afcetic^ cupiditatem exarfe- runt. Neque tamen hujusmodi. pietatis cxerci- tiis, ut fit, moribus noftri ita cautum erat, quin- paulo diffokitior viveret, jacturamque faceret, de ■ qUa fspe conqueritur, cxemploque fuo, qnam, lu- bricum fit adolefeentiae iter , edoctus, utiles cautio- nes aliis commendat 1), Quamdiu Romje degerit, incertum eft,* nondum vero inde difcefferat, quo tempore Julianus Apoftata occifus eft m), i. e. a. 363» i) Comment. in Ezech. ]. 12. c. 40. T. 5. p. 453. B. k) De hifce catacombis fcpulcralibus, qvip a'dhuc muItE fuperfunt, cfr. Bingham orig-. eccl. T. -10. §. 3. p. g. Baron. annol. ad a. aad* n. 9. et della leg-itima Sepoltm-a dei Chriftiani nell' Occident^. in Fiorenza 1784- 8- / J) Ep. 7. p. 19. D. 48. p. 230. E. m) Comment. in Habac. f. 5- p- 660. D. liricie pafet, ^uantuin temporis Ipatium ftudiis Rd- manis impeildent ii), ut haud liijuria afTerat, fe in- ^Cr grammaticos, rhetores et philofophos effe de- tritum o); ' Paulo poft, prius forte falutata domo patcrha, 'Cum 'Bonofo perpetuo ftudiorum focio Galliam pc^ tiit p), fine dubio ut et exteras urbes moresqud . "Videret, et confuetudine eruditorum viroruni uijLi- que biblioth6:arum , quibus tunc Gallia jflorebat > dbcjtior evaderet. Huc profectum, cum- ad femi- barbaras, ut ait, Rheni ripas agcret, ferium inceflit •fefe emendandi propofitum, impulitque admifforum lapfuum pudor, ut vitam afceticam, ad quam jam dudum animus erat dispofitus, fufcipcre firmiteir •deftinaret r), perfuafum habcns, hanc unam tutifli- mamque jeffe viam peccatorum, quorum- confcientia animum urgebati, culpam expiandi. Idem ftudium tmimo Bonofi inftillavit, egregie fe , meritum ratus-, quod amicum fuum ad rigidam vifae motiaiHcae au- ») 20 admodum annos Ronts literis dediffe videtur. o) Prsef. in Job- T. 9. p. iibc p) Ep. 3. p. 12. C. ^ q) L. c. jure fuo femibarbaras vocat, fi verum etl:, quod refert I. 3.. contra Jovinianum T. 2- ?• 335- A., fe fti- Gallia vidifTe Atticottos humanis harnibuf Vefci. ' r) Hoc fibi absque dubio volunt verba ep. 3. p. 13;. Ct coepi Chri{ki"m velle colerq; 24 ' ' -fteritatcm impelfendo Chrifto ftreniiufn. bellatorem paraffet s). Ab hoc inde rerapore ad facra ftudia ahimum applicafTe videtur, ciim Treviris, in ufiyit ; . - amiei Rufini Aquilejenfis dub fatis prolrxa defcn- beret Hilarii Pictavieniis--- opera , interpr6tationem. nempe pfalmorum Davidicorum et libruni de fj^no- dis t). Ceterum in Ivhenanis regionibus haud fub- ftitit Hieronymus, fed reliquas quoque iniigniores' totius Galliae urbes, quoad ejus licuitj ftudiorum caufi luftravit, locorum, qute peragravit, femper .memori cura recordatus u), . §* 3* Quo anno ex Gallia redux factus fit, non minus- incertum, quam quo eo abierit; nec magis cbnftat^ quoj Gallia relicta, fe contuJerit-j forte flatim Ro- mam reverfus, vitam monafticam folenniter fufcc- pit a); forte poflea, m erat curiofus et multa vi-^ s) I^ c. - - t) Ep. 4. p. 1 5. C. u) Ep. 123. p. 908' A. B- ■ a) Ep. 15. p. 37. B. et 1(3. p. 41. B. dicit, fe Romaa vefleift Chrifli fiifcepiiTe; tantum nouomnes et an- tiquiores et recentiorfes de" baptismo hoc intelligunt,- et ad tempus, iter Gkllicum priEgreffum, referunt^ cum vero monachi fiiigulari uterentur veflitu (cfr. Gibbon Hiftoiy of the Decliue and Fall of the Roma» Empire T. 3. c. ^^^* p. 516), mihi rectius fentire ^s (flendi clipMus , illud in Grjeciam et Atlien^s ag- greffus-eft iteri cujus liUcubi facit mentionem-b). Utcunqueres eft, circa a ^y2 tempns aliquod trans- cgit Aquilejse, ubi amicc ufus e{t Chrdmatio epifco- po aliisque, maxime vero familiarirer Rufino ma- fiacho j cum quo poftea- infefliffima odia exercuit. Bonofus vero jam, turn in infulam quandam, nudis fa!xis^ iiorridam pelagoque circumfonante naufra- gam c), ut vitse afceticse operam daret, difcefliffe videtur. Ipfe quoque Hieronymus Aquilejs de- gcns, inter Rufini aliorumque monachorum confue- cudinem exoptatam vita fua monaftica fruendi co- piam haDuiiTe videtur. Ibidem primum nec valde honorificum fecit fcrib^di periculumj cum. amico Ini>ocentio fsepius roganti obfecutus, hiftolriam com- ^oneret d) recentis cujusdam miraculi, quo muUer a marito adulterii falfo accufata, feptiesque Vercellis fecuri icta," cum tandem exlpirafle videretur, re- vixiflet, et, venia per Evagrium virum praediviteni videtur Wallius , qui / in hiftoria baptismi infantum ■Part. 2- c. 5. p. 137 et 138 monet, hirc verba p6- tius de profeffione vitJE monaftica efle intei-pretanda. b) Comment. in Zach. I. 2« c- 12. T. 6- -?• 29^' ^- c) Ep. 3. p. II. B. C. forte infulam quandam apud Dal- matiam, cft. Tillemont I. g. p. 31. d). Ep. I. 25 Antioch.'enum impetrata, fuperto fuiflet e). tii- certum eil, utrunl in hac narratione magis fuper-, ftitiofam viri credulitatem , an magnificam verbo- nim pompam mii*ari debeas ■ Se£tio IL Difceffus in Orientem — commoratio, Antiochiae — morbus . — fomnium — ■ ftudia — feceffio in defertjim— - vitae. aufteritas ■^-^ occupationes — vexa-. tiones — reditus Antiochiam. A 373 — 378. ~ Mox Hieronymum fubitus quidam turbo , ut, ait a), Aquileja distraxit, et in Orientem difcedere coegit. Quinam fuerit fubitus illa turbo et impia avulfio, non diferte dicitur j a vero tamen proxime abeflfe videntur, qui conjiciunt, eum illa ipfa, quam e) Ejusmodi miracula fat multa referunt creduli illius- aevi faiptores, cfr. Jortine's Remarlcs on ecciefiafticaf Hiftoiy Vol. 2. p. 96 fc^. a) Ep. 3. p. 10. C. ^ ^7 .,,■■■■ f diximus, de muliere feptfes percufla narratione in- vidicMn Confularis, ciljus crudelitatem non minus quam mulieris conflantiam et innocentiam vivis de^ pinxerat coloribus; ita fibi contraxifTe, ut fuga {a- iutem qu^rere cogerctur , quam fententiam confir- mat, quod itineris comitcs noftro fefe adjunxerunt Innocentius , cujus rogatu fcripferat , et Evagrius, qui mulieri veniam impetraverat. Quicqu^d res ci/t, fubito quodam infortunio pulfus, Aquifeja mi~ gravit, navique confcenfa b), in Thraciam c), paulo ^oft appuliti unde, trajecto Bolpho'ro, per Bithy- niam, Galatiam, Cappadociam, Ciliciam terreftre iter emenfus, multis urbibus monafteriisque luftra- tis, Antiochiam antc hyemem d), ut videtur, a. .373 attigit e). Per hoc vmtem omne iter bibliothecam fuam , qua omnino haud carere . poterat, fecum. vexit f). " . Antiochi*, ubi Evagrii amici et 'comitis holpi- tio ufus eft a), ultra medium anilum feqtientem b) L. c. , c) L. c. d) L. c. . e) ^ftate enim hoc itey fufceptum efle, docet querela de aftu Cilicix 1. c. f) Ep. 22. p. 113. A. ' a) Ep. 3. p. lo.-.D. (374) fubflltit. Caufa' moi^ae pr£ecipilaTuit perpe» tua, quacum qonflktabatur, valetudinis infirmitas b), quam augebant alii cafus adverfi. Ex duobus enim, ut ait, oculis unum perdidit^ Innocentio , altero iti- neris comite, febri exftincto c), cujus fata proti- nus alius ejus amicus Fljlas fecutus d), vix obductanir refcidit cicatricem, jamque non levi animi £Egri- tudini novum cumulum addidit. Acceffit, x|uod Heliodorus amicus,|qui Hieronymum ex Occidento- alia via fubfecutus erat, «t una cum eo vitam afce- ^icam exerceret, cum Antiochiae diu exipectatus no- iirum convenifTet e), mutato propofito, eum, fe fruftra detinere conantemf), dcferuit, et in Oc- cidentem pedem retulit g). Interea nofter hinc valetudinis preiTus adverfitate;, iilinc animi aegritu- dine et triili peccatoritm pcenitentia vexatus h)', afii- dua librorum profanorum, quos fuppeditabat biblio- theca advecta, le(;tione levamenmm quoddam repe- rire conabattiir. b) Ibid. c) Ibid. a) Ibid. E, «) Ibid. f) Ep. 14. p. . 38- C. g) Ep. 6- p. i5. n. h) Ibid. ■ ' 5) Ep. 33- P- 113. ~s Hifce dum ftudiis v^cabat, et ingrayefcens mor- fei vis fic exhaiifta depafcebat membra.j ur vix offi- bus hsereret k) ,- contigit famofum; illud fomnium, in quo fe ad judicis Dei tribunal Ipiritu raptumj ob nimiam librorum profanorum lectibnem gravi- ter correptum, atque adeo verberibus c^fum effe, impetrataque tandem per aftantium preces venia, jurisjurandi religione fe , ne deinceps lihros profa- npslegeret, aut teneret, aftrinxifle, graviter affeve- .rat 1). . Hoc autem fomhium, per quod oblatse^ imagines , li vel paulo vividius , quam veritas- £er- - r^t , a noftro funt defcriptse m) , ex praegreflis de lUicita' proFanorumTcriptorum lectione diibitatio- nibus,.^ ex metu pcenarum divinarum, aniriium folli- .cituni tenentep et ex concitatiori phantafiae vi n) k) Ibid. C. -1) Ep. 2,2- V' I3i3' in) Niimirum utftanto fortipres in animd Euftochii relliique* i-ent aculeos ; rem vero omnem finxifle Hieronymum, ut fufpicari videtur Schroekh. Chriftliche Kirchenge- fchichte Th. ii- p, 17, vix mihi perfvaferirii,, cum. et adeb.ferio factum afErmet, et reii} poffimus pfy- chologica ratione explicare. n) Quid phantafiae vis in fomniis Vifionibusque gignendis yaleat, fatis conflat, cfr. quas ea de ve obfervairUnt Jacob Erfahrungs-Seelenlehve.p. 37^i Halle 1795. g. Muratori della fbrza della fantafia ufeana C; 5. et $., inVenezia 1779. J. Meiflier iiber die Einbiidungs- 3» febris calore aucta, pofTunt cxpUcari, effeciffe vidc- tur, iit Hieronymus , divinitusie monitum et cafti- gatmi» ratus o^, poetarum, philofopliorum Cit rhe- torum gentilium lectioni faltcm per longum tempus yalediceret p) , ut antiqvi ferpentis fraudibus delu- fum q) fe olim hifce ftudiis iixvigilaffe crederet, facerdptes, profanos fcriptores legentes , crimen in fe admittere aifereret r), eorumque iectionem ut Chriftianis indignam quam maxime diffuaderet. Ex hoc inde tempore literarum facrarum ftudio diligen- kraft in ihrem Einflufs auf Geid und Herz, ,§. "g. et 4. Zuvich 179 5. 8* Moritz Magazin zur Erfah- rungsfeelenkunde paflim. 0) "Nec va-6, inquit, fopor ille fuerat, out vana fomnia, ''quibus fiEpe deludimur ; teftis eft tribunal ilhid, ante "quod jacui, teftis judicium trifte, quod timui; ita "mihi nunquam contingat in talem incidere qusftio- "nam ; liventes fateor me habuifle fcapulas et plagas '^Tenfiffe poft fomnum." " Idem tamen, cum diu poft aRufino ob contlnuatam librorum profanorum leclio- nem per jurii argueretuv, rifu hominem excipit, aflerens, iion nifi dormientis fuifle promlffionem, qu2 nulkm haberet obligandi vim. apolog. adv. Ruf. lib. 3. T. 2. p- 560; forte ubi recens animi motus fenfim hi ob=- Jivionem abiit, ipfe qvoqvce judicium fuum mutavit* p) 'Prafat. in 1. 3. comment. in ep. ad. Gal. T. 7. P'485« q) Ep. 2,2, p. 113- B. t) Ep. 21. p. '^S- A. -3.1 - ter incuftibere s)-poepit, et vitae afceticse iii defertp agendse inter maximos ob peccata moerores finguiari cupiditate ferri t). Interea, grayitate morbi utcun- que remittente, quo celeriores in facris ftudiis fa- •ceret progreffusj Apollinarium, epifcopum Laodi- cehum, qui tunc tempofis magna eruditionis fam^ lloretat, interdum docentem audivit, et facrae fcrip- tur^ interpretatione ab eo eft inftitutus u). Forte quoque, diim Antiochia; degebat, Maroniam, Syrise viculum, quam pofiidebat Evagrius, interdum ex- currebat,; ut Malchum) jnonachum fenem, cujus vitam fcripiit, inyiferet, > ^anitati utcunque reftittitus, a. 374. exfecuttis eil nofter, quod diu animo volverat, confilium vi- tam.folitariam ob facinora fufcipiendi; placuitChal- cidis- defertum a), coghitum multis monachis hofpi^ tium b), pertinens ad eam S/riae regionem, qu^ inter ditionem Antiochenam et Euphratem fluviun* fita, et Saracenis contermina, a Chalcide metropoli s> Ep. 22. p- 1I4. B. r ■ . ■ . t) Ep. 2- p. 3. B. Ep. 3. p. 1:2. D- u) Ep. 84 p. 519. C. a) Praef. in Abdiam T. 5. p. 362^ V) Theoddret. Eccl. Hift. I. 4. 35, opp. T. 3. p. 700. A» Edit. Parif. 1642- fol. Chalcidena dicebatur c),, . Quam liomda ha^cce fue- rit Hieronymi habitatio, quamque aufterani ibi nie- tu (jeheiina; d) exercuerit vitam, eft ex ipfius ves- , bis colligere; ^iniiia vafta , inquit e) , folitudiriC;, "quae folis ardoribus exufta horridum mt)nathis prac-- "ftabat habitaculum, fokis fedebam amaritudine .r^- ^'pletus 3 horrebant facco -membra deformiaj et fqua- '^lida cutis ^fitumaethiopics carnis obduxerat; quQ- "tidie lax:rym:e, quotidie gemitus, et 11 quando re-' "pugnantem fomnus oppreffifTet, nudahumo oflk "vix hserefttia coliidebamj de cibo vero et potu "tac^o, cum etiam langventes -mona^chi aqua.frigida' "utantur, et coctura aliquid accepiffe, luxuria iit; "pallebant ora jejuniis etc"; quae defcriptio vel fola nos docere pofifet^ quousque dementisE perverj^a relL- giofitas animos mifera fuperftitione - delufos impel- lere poftit. Accedebat cumuli inftar, quod^ ne €um caeteris quidem afcetis ibi degentibus colioquioruriib- jucunditate frui poterat, q^uippe qui nec grsece nec latine fciebant £) f nec alumni antiquariae arti fervi- cntes fiye librarii, quos' fe habuifle dicit g) , in de; c) Celkrii geogT. antiq. T. 2- P- 353.. Hiei-on. ep, 5. p. 14.. C, ep, 15- ,p. 38; B, , d) Ep. 11- p. 91. D. e) Ibid. ' . P Ep- 7' P- T 6- ^- ^^^ ^^^- barbarus femifermp difcsndirsj ailt taceudum. %) EP- 5-.P- 15- C. 33 ferto ei adfuiffe, fed vel Antiochite yel Maronije commorati eire videntur. Neque inter liafce afce- tic^ vit£e alperitates motus libidinofos, quibus ab adolefcentia inde fueratobrioxius, efFugere pote- rat h), quin potius tanto turbulentiorem nuVic ex- pertus efi: eorum yim, quanto magis ipfa vitae foli- tudine ^irritata acriusque commota phantafe vis fo- pitos vehiti ignes fufcitilbat i). Flagrantem cupi- 4itatum ffifltim ftimulabant multo magis quam do- mabant rationes illae violentse, quibus medelam iis afferre tentabat , continuse nimirum corporis fatiga- tiones, jejunia, Jacryma?, precesque k). Hifce qiiidem excrcitiis factum eft, ut, mente foli rerum coelefVium cogitationi diutius intenfa, extra fe veluti raptus, divino folatio frui, quin-adeo agminibus arigelorum intereffe fibi int^rdum videretur 1); mox vero evanefcentibus phantafi^e ludibriis, redi- bat, noviis viribus fumtis , afiectus vehementia m). h) Ep. 21- p. 91. E. Ep. 125- P- 934- l^- i) Eie vitae fblitanae efficieutia iu phantafi;t vi acuenda nfFectuumque veheinentla augenda cfr. Ziinmei-inaan iiber die Einfamkeit Th. 1, c. 6. et ^. ; omnes qu,q- que afcetiE libidiiiofis vexati leguutur motibus, qui diaboli infidiis tribuebautur, k) Ep. 23. p. 92- B. " 1) Ibid. B. m) Ep. 125. p. 934- D- C Auxilium vero hactenus frullra qu£efiturr]i.praebuit ei lingvjE Hebrzeae, cujus adhuc rudis srat> ftudiuni, ad qubd eo iplo cpniiliG fe convertit, jnagiftrum j[iactus yirum Judaeo - Chriftianum n) ; - hujus^ enim ..dimplina?) quse noftro, Grceco Romandque fapore probe imbutO) mirum taedium,' magntim laborem .moleftamque memoriae intendendse neceffitatem afFe- rebaT: o)> iingularem in libidinofis animi motibus. domandis frcrflgendisque efficaeiam expertus eft. Quod vero nunc ut mali remedium adhibuit lingvae..: Hebraeae ftudium, de.inceps diligentiflime -coluit, profectusque fiios literarum facrarum interpretationi. tion fine ma^na cura et utilitate dicavit. ' ~ Eodem in deferto degens , . ut mbribus. mpna- chorum per omniar fe conforniju-et , victum proprio labore quaeftvit p) ; quicq\ud temporis reliquum fe- cerunt hse occupatioiies ^t exercitia pia, litteris ad. amicos fcribendis q) et literarum lacrarum ftudio impendit. Hic quoque r) pri^num fecit facram n) Ibld., ep. ig. p. 52. -B. ' , - o) Ib. P' 93 5» A. Pr«f. ad Verfion. Daniel. T. 9. p. i 351. P) Ep. 17. p. 43. C. . q) Intei* has epift., frequentibus verficulis feijtentiisque diftinctas, maxiine riotabiiis eft ep. i^,. ad Heliodorum, qua, qUicquidin cloquentia valuit, ad vits monaftics , laudes exaggerandas confert ; ipfe autem poftea agne- vit, fe in iis nimium fuiffe., ep. 52. p. 253. A. r) Cfr. Stilting' 1. c. p. 450. - . .- ■ . ■ . 35-- fcripturam interpretandi perkulum, exarAto in Ab- , diam prophetam commenrarioj qui tamen, ipfo infcio, publici juris factus efl:.; hoc enim opufcu- lum auctpri ad^o non placuit, ut iUud, ne unquam "in lucem prodiret,' tanquam puerilis ingenii fcEtum V, flammis yoveret, cumque ipfi, in fcriniolis fcripta fua latuiffe putanti, de Italia allatum effct exemplar a juvene, opufculum laudante, miraretur/ neminem ita rriale fcribere poiTe , quin fui iimiles reperiat Mctores s). EfFecit yero hocce iiniflrum iofiu? auctoris judicium, ut opufculum illud interierit absq,ue ullo, ut videtur, literarum detrimento. ibidem cpmpofuit fabulis fplendidisqUe vitae mona- jfticae laudibus refertam de Pauli afcetse viise narra- tipnem t). Forte quoque, cum a Chalcidis deferto Beroea haud longe diflaret,.eodem tempore defcrip- fit hebraicum illud,' quo Nazarsei Beroenfes uteban- tur, Mathai ^vangeliiim u) , quod ipfe dcinceps et Gi*aece et Latine interpretabatur. ■'/ . '■■■; ■; C2 • s) praef. comm. in Abdiam. t) Tom. 2- p. I- fq- . u) Lib. de vir. illuftr. e. g. "pprro ipfum Hebraicum ^ ^ "(MatthcEJ eyangelium) habetuf usqve hodie in Cte- , "farienfi bibjjotheca, quam Pamphilus Martyr ftu- "diofiflime cojifecit ; milji quoque a Navarads, qui "in Beroea UTbe SyritE hoc volumine utuutur, defcri- "bendi facukas fuit." De hocceNazarseorumevans^elio ' nQumiUa alibi dicentur, , . 3« - §. 7- Hifce occupationibus inteiitus aliquamdiu afceta yixerat, cum ne in remota quidem folitudine tutus c. a; 377 a) multis exagitari coepit moleftiis, cjui- bus tandem prorfus deferto excedere ' coactus e{L Caufa harum vexationumj quibus afHigi cpepit no- fter , erant. dilTentiones et turbse in ecclefia Antio- chena, cujus ditioni-nunc fuberat, ortsej poftquam nimirum fedem Antiochenam ab Euftathio ^inde, a. 329 per Eufebianorum odia in exilium pulfoj Epifcopi occupaverant Ariani faltem Eufebiani, ih, quorum tamen communione catholica quoque ple- raque ecclefise membra, paucis Euftathianis exceptis, qyieta manferant: accidit, ut, Eudoxio Epifcopo a. 366 ad fedem Qonftantinopolitanam translato,. cum fedes Antiochena vacaret, ab epifcopis Arianis, qvo- ^ rum major erat potentia, epifcopatui Antiucheno prseficeretur Meletius,- utpote qvem fuis partibus faventiorem fore, Iperabant; Meletius vero Aria- norum Ipem fruftratus, artibus eorundem a Con- ftantio Imperatore mox depofitus eft. Datus ei llic- ceftor Euzoius , Arianismi ftudiofiftimus, Jam Ca- tholici", et Meletii exilium et Euzoii electum indig- nati , ab Arianorum con^fnunionX prorfus fccefle- runt, Euftathianisqve fe adjungcre voluerunt, fed a) Cfr. Sti,ltinQ,- J. c. p. 555. fruftra,' ita iiunc ecclefia iii Arianorum , Euftathiil- . nosum Meletianorumque £ictiones fcifla erat. Ve- -liementius hfe exarferunt contentione,s , cum Luci- fer- CalaritanuS, pacem reftituendi caufa huc pro- fectus, Euftathianis et Meletianis, qui de communi cpifcopo eligendo, ejus auctoritate moti , coiifenfe- rant , inconfuha ' tem^eritat.e Paulinxim , factionis Euftathiank caput virumqve contentiofum , cpifco- pum prsEficeret, quod a^gre ferentibus Meletianis^ animorura diCentiones muho magis auctse quanl pacatsE fuiit b). Hxc diilxdia cum eo tempore, quo Hieronymus in difertd vivebat, acriter ferverent, isque, quoniam ex Occidentc huc delatus erat, Pau- Jino, quem epifcopi occidentales agnov.erunt, ad- dictior putaretur , non mirum efl: , ii ei in rcgioni- bus Meletii alfeclarum plenis haud diu liceret fen- tcntia fua tranquille fruii Accedebat ridicukvvel potius miferanda, ut ait Gregorius Naz. c), aker- catio, in una Dei ycria, utrum tres eifent vTroTcta-eig (fubftantife) an tria ^T^ojr^wTrcfc (perfons^) ; hoc Occi- b) Cfr. Tillemont 1. C T. g- P- 146 fq. edit. Bvuxell. 1733^ Le Qvieii Oriens Chriftianus T. 2- p. 714? edit. Parif i-740. fol. Walchs Gefchichte der Ketzereyen Th. 4. p. 410 fq. Schroeckh Chriftliche Kirchengefchichte Th. 5. p. 174 fq. et 216' c) ■ In Orat. 21- de S. Athanafio p. 395, edit. citaf.- n 3 dentajes, illud Orientales flafuerunf ; illi hos Aria- nismi, hi ijlos Sabellianrsmi actufarUnt. Immifcuir fe ha^c controvQrfia diflidiis Antiochenfibus, -cum Euflathiani, duce.Paulino, Oecidentalium , Meie- tiani Orientalium fententiam orthodoxam urgerent et defenderent; d). Hafc inter diffentiones pluri- nium moleftias nbfter in deferto paffus" efl, quotidie enim vexabatur improba factioforum hominum im- portunitate, maxime monachorum, Meletianis paa.'ti- bus fdventium, qiii, nuilo fere deferti angulo con- ceifo , moleftis vocibus eum obtundebant , urque hypoftafeon vocabulum haeretics fufpicionis yitan^ dse caufa profiteretur,^ agerrime urgebant e). Hie-r ronymus, in tanta r^rum difficuitate conftitutus, Damafum epifcopum . Romanum de fornrula ortho- doxa per epiftolas f) confuluit; an vero uUum.aut quale nattus fit relponfjrn, non conftat,- enimvero brevi poft, cum monacbi ei moleftias faceffere non definerent, deferto exire ftatuit g) , exemplum fecu- tus fratrum multorutn, qui jam eorum impprtuni- tate victi difcefferant , tblerabilius effe deckrantes d) Cfr. Petavii dogm. theoL T. 3. b 4. c. 4. p. 359 fq., Parif. 1644, fol. Duvalois not. ift Theodoret. p. 173. Le Qvieu I. c. . Walch. 1. c. p. 493 Iq. ' e) Ep. 15. p. 38. CD. Ep. i5. p.^i- C Ep. 17. ^.'43. A. f) Ep. 15. et i5. g; Ep. 17. p. 43. E. - . 39 ' inter feras quam eum talibusChriftianis habitare h), Snh vernum igitur tem^us, ut videtur^ a 379 i) poft trahsactam pro iacinoribus per 4 annos vitam folitariam defewo Chalcidis , egreirus, Anthiochiam. rediit k), .- , . " Seaio III. Presbyteratus fufceptus — • abitus Con» ftan-tinopolim et Romam — oecu,- pationes publicae et literaria^. A. 379 — 38).^ Antiochiae, u|)i rurfus Evagrii hofpitio ufus eftj a 379 a) a Pauiino epifcopo, eujus^ partcs fe- >) ibid. rx i)' Cfr. Stiltiiig I. c. p. 455- , If) -Baronius ad a, 373 p. 469') eura deferto exeuntem, 1 Hierofolymam petiifle putat ; af , falfo ; nunquara. ^" / enim prius Hierofolyraam viderat, quam poft mor-, . tem Damali, Roriia relicta, h\ Palsffinam cum Paula migraret. Cfi'. Tillempnt I. c. T. 12. p. 620^ a) Cfr. Stilting.l. c. p. 457. 4^ ^ quebatur, presbyterum fe invitum ordinari palTus eft hac conditione, ut omni functione ecclefiaftica ' immunis, maneret >- quo haud impeditus vita; nipna- fticse totus -vacare poflet b) , . nec unquani pofteaj teftc Epiphanio c), a fe impetrare potuit, ut munus presbyteri obiret, Eodem' loco et tempore d) fic- . tam faltem exornatam a fe Grthddoxi et Lucife- riani e) edidiffe videtur altercationem f), qua di- fceptatur, an epifcopi Ariani debeant, non ademta. dignitate ecclefiaftica , in ecclefe catholicje commu- iiionem recipi ; deinde an fint rebaptizaridi, qui ab hsEreticis ad ecclefiara catholicam redeantj brtho- do.\us hoc negat, iUud .-.ftirmat, difTentiente in utra-, quc qua;ftione,Luciferiano j qui tandem victus di- fcedit. Ca;terum hic dialogus Hieronymo infveta. fe commendat moderatione, nec pauca habet ad hiftoriam illius jevi ecclefiafticam cognofcendam utilia g). > ~ b) Lib. coiitr. , Joan. Hlerof. T, 2. p. 451. c) Ep. 51. p. 141. A. in T..I. opp; Hieron. ad Vall. d) Cfr. Sriltlng 1. c. p. 459. e) De Luciferianis, cfi\. Schrocckll 1. c p. 216' f) Opp. Hieron. T. 2. p. i^i fq. g). Cfr. Oadini coinmentar- de fcrlptoribus eccIefifE anti- quis T. 1. p. 814- Lipf. i722> fol- Gelllier Hist. generale des auteurs facres et ecclefiafliques, T^ 10'- p:> 8 14' Pai"if"- 1742. 4. Ofelrlchs cofnmeiitarli de fcriptoribus ecdUlatlns prlorum 6' Sec. p. i^g. Lip- fiic 1791. 8- 41 ■■ . '■■■ • ■ §»'9* ■■■ I^oft brevem Antiochiae moram a 37^ aut 380 a) Coiiltantinopolim petiit nofter maxime eo confiiio, lit Gregorium Nazianzenum, a diteridi inrerpreranclique peritia celeberrimum , qui tune temporis ad fedem Gonftantinopolitanam invitus translatus erat, audiret, eoque duce, quamvis ipfe jani 50 fere annos natus, fe ftudiis facris ulterius excoleret. Ita vero magiftro ufus eft Gregorio Na- zianzeno, ut et eum publice dicentem aiidiret, et, cmn familiariori ejiis gauderet confvetudine, -pri- vata c), maxime ad facrae fcri^turae interpretationem pertinente, frueretur inftitutione baud fine multa utilitate d) , unde et poftea hujus magiftri fui faepe fl]) Stiltlng 1. c. p. 450. i)) • Ep. 52« p' 26*1- C Ep. 50. p. 235^' A.i ,c) L. c. comment. in Eph. c. 5. v. 33. T. y. p. 66t- A. d) Neque tamen femper Greg. Naz. noftro crebfa dubia GUriofius'proponenti fatisfecit; aliquando e. c. qu£- ftionem Hieronymi de fabbato aBvTSPOTrpairoo hac ratione elufit: "dpcebo te, refpondit, fuper hac re "in- ecclefia, in qua mihi omni populo acclamante, "cogeris invitus fcire, quod nefcis, aut certe, fi folus "tacueris, folus ab omnibus ftultitiae- damnaberis." commode fubjungit Hieronymus: "niliil tam facile 'quam vilem plebeculam et indoctam concionem 'lingusE volu,bilitate decipere , quae, «quicquid non "iutelligit, plus miratur." "1 . 4a- honorificam faoit mentioncm, tibcrrimosque ex Ju- cundiffima ejus confverudine perceptos fructus grata- mente praedicat e). Cbcpit qudque, duni Cohflan- tinopoli commorabatur,, dpufculis -^juibusdam ' ad facrae fcripturae exegefin pertinentibus ingenium e^:ercere , diligentiusque impendere ftudium aucto- rihus graecis eccleiiafticis , quorum nonnulla in lingvam Romanam vertere aggrefTus' eft. PrimuAi a 380 f) edidiffe videtur latinam Chronicorum Eu- febianorum interpretationem g); quamideo (ufce- perat, ut gt Latinis, nil fimile habenribus, gravis- limi hujus operis utilitatem faceret communem,^ et more veterum GrcEca. latine vertendo ingenium f^ylumque exerceret h),- In hoc vero labore et in- tcrpretis et fcriptoris, ut ipfe ait i) , efEcio functus cfl:, dum et gra^ca Eufebii latine exprifncret, et no- vis additamentis augeret ; a Nino Bnim et Abraha- mo usque ad excidium Trojae meram ex gra^co trans- Jatiorfem exhibuit; ib eo vero tempore u$que ad e) Comment. iii ep-. a3 Eph.l. c. De viris illuflr. c. 1^7. . Lib. I. contra Rufinum p« 459- C. "numquid in "illa epiftola (jregorium Nazianzenum non potui no- "minai-e? quis apud Latinos par fui efl? quo ego "magiflro glorior et exulto.- , '^ , ■ f) Stilting 1. c. p. 461. • ' g') Tom. g. h) Vrzf. ad Vincentium Gallienum. i) Ibid. \ 43 viceiinium imperii . Conftantini annum , nonnulk, uti juito brevior videbamr 'EufebiusT*' maxime in ^ Romana hiftoria, ex Suetonio' caelerisque fcriptoribus latinis excerpta, admifcuit k^/nec pauca in compen- dium redegit', ita ut decem Eufebii libri in novem^ Latinos contraherentur j ' quO fit , ut iUud Eufebii opus latine redditum non tam Eufebianun^ quam Eufebio-Hieroaymianum poffit cenferi. Totam autem de fuo adjecit eara^partem, quse duobus libris (^omprehenfa, a Conftaritini anno vieefimo usque ad Confulatum Auguftorum Vaientis 6. et Valentiniani i. e. annum 378 pertingit 1). Supererat adhuc, cum ■ huic labori finem imponeret, duorum fere annorum fpatium , ad Gratiani et Theodofii imperium perti- iiens, quod fe longiori hiftoriae refervafle dicit m), pbn quod de viventibus libefe et vere fcribere ti- meret, fed quod, barbaris ubivis graflLantibus , om- nia efiTent eventus iricerti ; hoc vero promiflTum nun- quam deinceps praeftitifle reperitur. Csterum quoad hanc Hieronymianam Chronicorum Eufebii translationem multa funt incerta, necdum ad liqui- dum producta; cum enim illud Eufebii opus, quod latine reddidit Hieronvmus, hiagha ex parte iii- k) Ihic!. 1} Tbid. jn) Ibid, - 44 teriitn)j iiec ipfa Hieronymi interpretatlo ad nos intacta pervenit o)j non poteft explofate et certe judicari, utrum^Eurebius ex fententii SCaligeri p) duos reiiquerit chrbnicorum libros xpdvoypcL^ptctv id/mi iibro i) de Spiritii Sancto, qui non ampiius grsee exitat, latine , reddendo k) ; attamen hancce Didjnii iibri intcr- pretationem, quam Damafo dedicare deftinaverat, ante abitum.haud abfolvit, fubito Fharifaeorum, ut ait, clamore impeditus 1), Caeterum. in hae ver- £one conficienda non fatis bona fide egilTe Hieronj"- mum, fed-^multa mutaffe, multa de fuis inferuiile, haud leves adfunt fulpieandi caufae m), Eodem tempore iatinas fecit duas Origenis in cantica can- tieqrum homilias n), quibus pr^miffa ad Damafum prsfatione rurfus admirationem, qua OFigencm iprofequeretur, cumuiatis laudibus fecit teftatam. liie verQ -cgeteris longe gravior iaudeque dig- niflimus labor, quem impuHii Dama£ nofter fufce- pit, veriionem, qua tune temporis inter Oeciden- taies ufu ter^ebatur, Novi Tsilamenti latiiiam^ per- li) Ep. 2o, 511 36? 1) T. 2' p- los fq- k) Ep. 35.. p- 159- B. ly Pr«f. in lib. Didymi, m) Cfr. Basnage AnimadyeirC in Didymuni in Canifii Leetipnib. antiq. T- i- p- aoa» n) T, 3, p- 495), fq, - ^ - ■ quam viriofam, corriiptam et coniufam,. ad optimos codices graecos reftituere et emendare aggreffus o). Ad hanc curam Damafum adegiffe videtur neceffitas quasdam, cum fua aliorumque experientia edoctusf intelligeret, quanta ex portentofa ifta codicum' la- tinorum varietate et repugnantia oriretur hsreticos in conciliis refutandi difficultas p). Neque fane Damafus, cum ipfe ejusmodi negotium nec poffet nec vellet fufcipere, alii magis idoneo viro id po- tuiffet committererquamHieronymo, quem, ut par- tam ab adolefcentia indq haud vulgarem Romanarum Graecarumque literarumperitiam taceam, peregrina- tiones literariGe egregio notitiarum, quas ejusmodi opus pofceret, apparatu inftruxerant. Nec invitus tam honorificas fibi demandatas partes fufcepit Hie- ronymus, licet ^vi fui probe' gnafus pr£evideret q), quantam invidiam quantosque clamores in fe effet concitaturus, ubi in codicibus vetufta auctoritate fa- cratis quid addere, mutare, corrigere auderetj at o) Praf. ad DamaC evangellis prcEmifTa T. lo. p. 66o- "novum opus me facere cogis ex veteri, ut poft exem- ' "plaria lcripturarum toto orbe dif^erfa, quaJi quiclam "arbiter fedeam ; et, quia inter fe yariant, q^u;t lint iJIa, "qufe cum Gr^ca confentiant veritate, decernam." p) Cfr. prsf. Semleri in Germanicam translationem Ri- chardi Slmonii hifi:ori« critics verfionum N. T. part. 3. p. II — 14.- Halle 1780- g' q) Prsef. in evang?. eum adverfus exfpect-atam invidiam duplex caufa. folata eft, cum quoda pontifice fammoj cujus-'man- data detrectare haud liceret, jufTus effet, rum quod ipfi maledici demum concedere deberent, haud ve- rum effe pofTe, quod ita variaret r). ^ ^ Voluntati ,ig;itur Damaii obfecutus nofter , 4 eVangeliorum textum latinum, collatis optim^ nota? -codicibus gr^cis, correxit, expreftis quoque latine canonibus s) , quos Eufebius Caefarienfts , Alexan- drinum fecutus Ammonium, in decem numeros or- dinaverat t). Horum 4 evangelioruni correctio- nem ante mortem Damafi fuiffe abfolutam, patet ex prsfatione iisdem prsefixaj at non £Bque cognitum , habetur, an hasc Hieronjmi textum latinum emen- dandi cura ad reliquos quoque N. T. libros perti- nueritj omnino prsefatio evangeliis correctis prae- miffa innuere videtur, totius N. T. cmendationem et a Damafo petitam, et a noftro promiffam effe u) ] D3 !•) ■ Ibidem. )f) Sunt hi 10 canones tabulie qu^dam, qulbus accurate notantur et ea loca omnia, qus aut 4 evaugeliflae, aut tres dubve communia, aut quiE fing-uli fibi pro- pria habent, cfr. edit. Opp. Hieron. Martiansi T. i. p. 1429 f'q- et Vallarf. T. 10. p. 672. t) Prcf. in evang-. w) "Novum opus me facere cogis ex veteri etc." "Prtefens "pvsEfatiuncuIa pollicetur 4 tantum evangelia." variis quoque locis huj.u$ cOepti fui ita meiitionera facitj ut de omni N, T, correcto ipqui videatur v) j alibi denique indignatus , effe, qui textum vitiofum cmendato prasferrent, diferte ex epiftolis P-iulinis nonnulla a fe correcta loca allegat x-). Haec mihi perfuadentj ut cum Simonio y) %t Michaele iz), aliis . aa) quanquara aljter fentientibus , ftatuam , Hieronymum, abfolutis 4 evangeliis, in textu la- tino per reliquos quoque N. T^ libros corrigendd perfeverafle , fpretis, quos ,dudu|n prsviderat, in- vidse infciti^ ckmoribus bb). Videtur quoquc v) Lib, de viris illuftr. c, 135, "Novum Teftiam. grarcae ''fidei reddidi." Ep. 71. p. 432. "Novum Teftam, "grseae fidei reddidi aiictoritati," Ep, 1 1 2. p, 747- E» "ii me iii Novi Teftamejiti emendatione fuicipis,'' x) Ep- -2.J' y) Hiftoire critiqu^ des verfions du Nouveaa Teftament, gevm^nice reddita ctim notis Semleri. Part. 3, p, 73 et 155 fq. Hal£ 1777, g. z\ Eiuleitung in die gdttiiche Schrifteii .des n.euen Bundes^ Th. i,'p. 484, ■ \' aa) V, C' Fabro 'Stapulenlj (apoIogia,-quod yetus interpre- totio epiftolarum beatiffimi Pauli, qus paffim legitur, non fit tJfansIatio Hierouymi), et Semlero (in Noris ad Simonium h c, p. 78 et 159 et part, 3, p^ 83- et 153,) bb) Revera accidifle, quod pvffidixerat patet ex ep. 27. p. 131. E. ^ . / ■ 53 hanc reliquorum N. T. librorum cofrectidnem, faU tem maximam ejus paffem, Roms abfoIvilTe, cum ilk ad Mafcellum epiilola, ift,qua loca Paulina a fc emendam^commemofaf , ante difcejOfum ejus fcript^- iit; rurfus vero totum opus atite Bamafi mortem ad -finem effe perductum, haud probahile videtur cc). CKterum. hocce opus, quod tantam aemulofum et idiotarum iftvidiam aucfori contraxitj Auguftino ta- men,- five totius N. T. five ndrt nili evangeliorum emendafionem cognovefif dd), magnopere placuiffe videtur ee). Rom£e quoque dum vixit j latinam pfalmorum verfionem ad 70 ifttefpretes correxif fF) j tatius vero V. T. textum latiftum, eum Romae.ex Gf aeco rm Jo emeftdaffe, quam fufpicionem excitare poffent varia Hief onymi loca gg) , juftis rationihus deftituitur, cum, ut.fiio Idco videbimus, hoc opus aggreffus, non communi 70 interpretum editiorte, qu£ erat irtterpolata, uteretur, fed emendatiori re- cenfione, quse in hexaplis Origenis Caefareae in Palae- cc) Cfi-. Stilt. I. c. p. 467* dd) Hoc enim inceftum eft, cfi% ep< 104« p* 131« B. cuffl ^p. Ii2v ?• 747' ^- ee) Ep. 104« 1. c. ff) Liber 2- adveffus Rufiiiuffi, T. 2« p. 515. C* Pi-S- fatio in Pfalter. T, 10. p. 106. gg) Ep. 71- jp- 432. C. Libef ^* adveffus Rufinum T. a. p. 517« D^ . 54 ftina afTcrvabatuf ; at diim Rom^ erat, nec PalEEfli- nam .viderat, ricc Origenis hexapla. Romae igitur ad V. T. emendandum nil nifi qualemcutiqiie pfal- morum correctionem prseftitit. Eodem tempore c. a. 384,^ fuperftite adhuc Damafo hh), adverfus Helvidium quendatri Roma- titirn ii), qui noxiam latiusque indies ferjpentem de perpetua Marias virginitate vitsque coelibis dig- nitate fuperftitionem, religionis amore kk) ductus, libello impugnaverat, fcripfit opufcukun U) > quo more fuo convitiis magis quam rationibus ufus, iitramque pro virili defendere et munire conatus eft. Hoc primum dedit — utinam et ultimum fuiftet! — infaufti ominis documentum, quamprom- tus eflet ad arma pro fuperftitione quavis ecclefia- ftica capienda, five, iit ipfe dicere amat mm), pro tlhrifto latrandum, quam ftrenuus in hsretico quo- vis fortiter dejiciendo. Rom£e quoque occupatus fuiflie cernitur in verfione Aquilae cum textu he- braico conferendo nn)jid quod indicare videtur, hh)' Ep. 48. p. ii28. C. " ii) Auxentii Mediolanenfis difcipulum, cfr. GfennacUum de fcriptoribus ecclefiafticisc. 32. ' ' . kk) Gennad. 1. c. 11) Tom. 2. p. 297 fq. ' - ■■ ' mm) Adv. Ruf. 1. 3. T. d- p. 569. B. iin) Ep. 32. p. 150. C. - ^ . . - 55 • cum jam tum dc verfione V. T. ktina ex ipfo textu hebraico conficienda tQgitaffe. ^' ■ Interea Hieronymus a primo inde adventu tanta ob eruditionem, eloquentiam pietatemqu6 cxiftimatione florebat, ut in eum totius urbis ftu- dia confonarent, omniumque paene judicio dignus fummo facerdotio habefetur a). Hac eruditionis pietatisque fama jam ad mu- lieres quoque percfebuerat Romanas, quarum com- plufes ab eo inftitui cupiebant; nec invitus hafce partes fufcepit nofter b) , qui exoptatiflimam iftam vitae afceticcE commendandae opportunitatem nactus, nihil tanta aftiduitate tantoque ftudio egit, quam ut viduas ac virgines ad faeculi hujus contemtum pro- vocaret c)^ neic hbfce ejus conatus fucceflucaruifle, docet numerus viduarum virginumque, quas ad vi- tae monafticae ftudium perduxit. Prima noftri difci- pula Romse fmffe, videtur Marcelia, vidua lociiples ct jam dudum monachofum vitam imitata d). Ejus exemplo et Hierohymi impulfu mox ad idcm vitae a) Ep. 45. p. 194. C- b) Ibid: c) Praef. commentar. in 6cdefiaft. T; 3. p. 382. d) Ep. 127. p. 945. D. genus fufclpiendtim abdtictie funt Albina etPauk e^, qu£ taoro iii Hieronyiiium ferebatur ftudio, ut nun- quam poilea fe ab eo divelli pareretur, Haec eundem ■''vitsE afccticae ardoreni injecitEuftochio filis:, brevi- que ejusdem inianis contagium, non obltante per- petupe a conjugio abilineiiti^-j ornatus abjiciendi, tempusque inter flefuSj jejuniaj lectioiiem et canr tica dividendi dura neceiiitatej per plurimas alias^ ferpiit virgines viduasque f) nobiles, quae bmnes Hieronymi coniilio et inititutione utebantur, adeo ut freqUenti mulierum turba effet circumdatus g). In hac vero omni familiariori cum virginibus vi- duisqne coniitetudine noiler, quem nunc hulk alia delecrare poterat foemina., nifi lugens atque jeju- nans, fqualeiis fordibus, atque fletibus pasne coeca- , ta h) , ita fe verecundum geffit, ut at fuam morum honeftatem confidenter poffet provocare i). Interea dum mulieres quotcunque ad vitam monaiiiicam pefiducere omni animi contentione ftt- e) £p. 127. V' 94^' C. f) Qmimm nomina et elogia paffim iit fci-iptis Hieroitymi leguntttr; quarum quoque- compluribus eptftolas fcripiit, et libellos ad S. S« interpretationem ;^erti- nentes. g) Ep. 45. p. 193. E. . ' Ii) Ibid. 1P4. D. i; Ibid. A. -tebatur, ipfe m odk Romnnonim jh-iud leviat incur- ritj dilplicebanf muitis cotiventicuk, inter virum, iingukrem fanctititis fpeciem prce- fe ferentefflj et noBili^iiinas urbis faeminas agi folita; tdt fpectabiles matrona^ virginesque hu jua monachi impulfu, .fpre- tis confangvineorum precibus obteftationibusque , avitve focial;s confortio avulfas efTe/ vitsque genus liqrridum et aufleruni elegiffe, ggre jrerebant non tantum iij ad quorum necefTitudinem et.curam ha» fsmln^ pertinebant, fed^etiam alii Romani pluri- mi k). Nofler, glifcentem iiividiam pari^ cu- ''rans, epiflolis et adhortafionibus, ad ^fjeminas. iflas fcriptis, et in vulgus fparfis, odia potentiorum pro-. pinquorum et-obtrectantium livorem ultro lacefTere perrexit 1), tandemquc' acerrim^ in fe concitavit, incaute vulgata ad Euftochium epiftck m) , qua, ut iilam ad vitam afceticam conflanter tiiendam eo fortius impelleret, tanta acerbitate in Roma- norumj nulli dignitati, ordini aut fexui pircens,. 'mores invectus efl, ut eaim pagdni, apoftat^, er quotquot eiTent Chrifliano nomini infei^fi, certatim defcriberent n), quo Chrifiianos fuis telis configere pofTent, atque adea ipforum teflimonio evincere, Ic) Ep. clt«. '■■.' I) V. c. ep. 23. 24, 27. ^g, , - m) Ep- 132. II) Ruiin. invect. lib. 2. T. 2. P- 533« C 5« :tion tantuni vcra efle, quse Gentiles in eos conjice- reht, crimina, fed et multo pejoribus qos premij qualem ob moribus Romanis aiperfdm imfamiam noil poterant non indignari vel ii, qui fe haud notatos putarent. . Hifce odiis tandem cumulmn addidit mors BlafillEe o), MarcelljE filis, quae anno vicefimo marito orbata, auctore Hieronymo, vitam afceticani, ' fpreto confangvineorum de novis nuptiis ineundis confilio, tanto ardore fufcepit, ut prse nimia in pie- tatis exercitiis afliduitate contabefceret, corporisque duriofe tractatione. mortem accelerarer," auxit fre- mitum populi acerbior matris doldr p), cujus impa- tientiam nofler propterea acrius caftigat q). Hifce o) Ep. 39. p- 174. D. p) H«G inter fe populus muffitabat : "nonne id eft, quodf *Taepius dicebamus? dolet fiiiam jejuniis interfectam, "quod non vel de fecundo ejus mati-imonio tennerit ne- 'potes i quousque genus detiftabile mortachorum non "urbe pelfitur ? non lapidibus obruitur ? non pracipi- ^'tatur in f^uctus ? matronam miferabtlem feduxerunt, "qu* quam monacha effe n^luerit hinc ptobatur, quo^ "nulla gentilium ita fuos unquaqi fleverit filios, 1. c. p. 182- c. q) Et quidem more plane fuo ; "qualem putas ad iflas vo- "ces Chriflum habuifie triflitiam, quomodo exultafTe, ''Satanam ? quas nunc exiflimas Blfffillam noflram pati ''cruceSj quod Chrifhim videat tibi fubiratum? etc." I. c. 59 de caufis,, accedente quoque morte Damafi r), cujus patroeinio multum cbhfifus fuerat, concidit bmnis Hieronymi exiftimatio, isque, qui antea tantis lau- dibus tantoque honore floruerat, nunc omnibus iexofus, nullum non contemtum, caiumniam et ig- Bominiam palam et occulte expertus eflr s); qum adeo homo quidam Hieronymum turpis cum Paula confuetiidinis accufare aufus, q^lumniam licet mox retractare cogeretur, apud plurimos fidem inve- nit" t). , ' Seaio IV. Difceffus in Qrientem — - iter in ^gyp- tum cum Paula t-^ Secesfro Bethle- hemitica — Occupationsliterarice. , A. 38^—392. In fanta rerum difficultate'conftitutus nofter, cum ingruentibus in fe odiis undique premeretur, r) Exeunte a. 384' Neque tamen fucceflbr Damafi Siri- clus Hieionymo, uti putat Baronius, adverfatus efTe • ' videtur, cfr^TilIem. 1. c. T..12. p. 99. s) Ep. 45. p. ipg. E. t) IKd. p. ip^, B. 6o Ht graviofa fibi immmemia declinareti difceflumin Orientem accelerare coactus.efl:; quo- abiturus PaUr km, . cui faspe incommodis Romas et innumeris fanc- (Citatis periculisab oculos pofitis , feceflum ab urbe oblique fvaferat j quamquoque jam dudum inceffe- rat loca facra vifendi cupido a), five folo fui deii-^ derio (ive adhortatione addita impulit, ut ipfum cum filia Eufi:ochio fequi flatueret, non fine maxima SBgritudine et indignatione eorum, ad qros cura harum fceminarum pertinebat, ut et cordatiorum, omnium b). ^odem Marcellam pellicere fruflri conatus c) a. 3^5 d). menfe Auguftoj ^^tefiis fpi- rarttibus e) , pofi transactum in urbe fibi quam maxime invlfa £) triennium , cum Viflcentio pres- bytero j Fauliniart fratre jun ior e j quem' videtur, cum ROttiam veniflef, ex Stridone ad fui contuber- nium evocafie, aliisque monachis navem confcendit, prius tamenj ut erat iter ingrefTurus, raptim exarata ad Afellam faeminam illulirem epiflola h), qua egre?* a) Ep. 108'. p. ^88' A. • b) Ep. 45. p. 194. B. c) Ep'. 43. p' 194. B/ d) Stilthig I. c. p. 486 « 4g t' e) Lib. g. contra kufinuni T. a- p* 551* B. f) Quam Babylonem et mefeti-icera purpur^taffl. dlcere amat. Prarf. ad Hbr. Dldymi ep« 45« p* I5i5' A» g-) Lib. 3« adv. Ruf. I. c. , li> Ep. 45. gie ad cunctorum querelas refpondiffe, ,et obtrectatto. rum. omnium tela represiifle libi vifus efl, Jamqiie per mare vectusj vifa.ih tranfitu Cypro, ubi ab Epi- phanio-amice exceptus eft, fub anni finem Antio- chiam incolumis pervenit i), Nec multo poft Paula executa^ quod animo conceperat, propolitum? Hie- roh/mum, quem iine dubio fufpicionis vitandse caufa eadem navi comitari noluefat, cui^T iilia Eu- Aochio, ui: digniores pietate fua fedes reperiret, in Orientem fubfecuta ed j utrasque eodem fere curfu;, quo Hieronymus, iter emenfse,- vergente a, 385, intrarunt Antjochiam, ubi a npftro, (jui jam eo de»- latus erat, except^ funt k)v % 13, • Antiochias nunc fociati ftieronymus et Paula, tnm Euftochio multisque virginibus in Pakftinam, \a PauUno- dedueti, media hyeme 385 iter fufeepe- runr, gravifHmoque frigore Hierofoljmam, quani nondum viderant, ingreflia), humilem cellam ele^ gerunt, recufato commodiori hofpitio , quod Pro- cojnful Palaeftinae , qui Paulse familiam optime nove- rat, prsemiffis apparitoribus , iis parari jufferat b). i) Lib. 3, adv, Ruf, I,c, k) Ep. log. p. 688 et 689- ' a) Adv, Rufin. J. c. Ep, log. p. 6$V A> b) Ep. io8« I» c; 6% Ur per omne hactenus cotifectum iter plurimum in- venerant pieraris nutrimentum c) , ita Hierbfolyma monumentorumfacrorum dives copiofiffima gratis- iimaque materia religiohem eorum; pafcebaf; hic Paula in tantum efFufa eft pietatis ardorem, ut fitim cjus reiigiofam et lacrymarum gemituumque copiam Hieronymus vix dignis laudibus efFerre poffe fibi videatur d}^ ipfiusque noftri fuperftitio pluriniorum miracuiorum afpectu pie oblectata eft e). Casterum ipfe Hieronymus alia quoque viro literato digniori ratione hocce iter in ufum fuum convertit, dum doctos ex Judaeis viros, quos fibi comites adjunxe- rat, diligenter confulendo et fingul-a oculis ^uriofis luftrando ita accuratam fibi paravit de locorum no- tabiliorum fitu, fatis et conditione notitiam f), ut eam deinceps ad facrae fcripturse interpretationem iitiliflime pofTet transferre. Hierofolymaj ineunte a. 386 g), in -ffigyp- tum contenderunt, locisque fanctis in itinere obviis religiofe luftraris, pervenerunt h) Alexandriam, ubi ' Hieronjmus, quij quanquam jam canis fpargebatiir c) I3. c. j>. C^o. d) L. c. p.. 691- e) Adv. Rufin. I. c. f) Pi-fffat. in Paralipom. juxta gr$c»m, T. 10» p. 432. * g) Stilting 1. c. p. 484. n. 337. h) Ep. log. p. 598. - Commentar. iii Phllemonem c. i. ab initioj T.'^. p. 745. q) Prfffat. cbmmentar. iilCralatas lib. i. T.^.p. 370. Prae- fatt. in lib. i. 2. et 3» comment. in Eph. r) Cafllodorus de inftitutione divinatum fcriptUrarum c. 8« poft commemoratos hofce iii 4 Paull epp. Hieronymi , commentarios addit : "refiduas vero fancti PauH epifto- las fanctus Hieronymus dicitur explanaffe." Hujus vero rei nullum in Hieronymi libris exftat veftigium. s) Init. 1. 2' comm. in ep. ad iGaI..T. 7. p. 430. Comm. in Eph.' c. 5. 1. c. p. 548. A. . 07 gulos dies ad mille t) verfus u) dictando perveniret, quare non eft quod miremur,. ii. ftili cultus, de quo et ipfe fe parum foilicitum fuiffe dicit v), delidere- tur. Nihilo fecius Iiifce ingenii monumentis itl ad nominis celebritatem afpirare videbatur , ut multi , qui inertiam fomnumque magis quam ftudia amarent, laudes ejus obliquis oculis intnentes, hcec- 6jus fcripta feveritis fub exariien vocarent,' iftorum autem iilvidas vocesnofter, haud iine multa fui ad- miratione, contemptu et conviciis repellit x). Ac- ' ' ' . E 2 t) PriEf. I. 2. comm. in Eph. 1. c. p. 585- u) Per fe patet, hic non intelligi pofle veifus, quales iio- flrorum bibliorum textus hnbet, quod incommodum diftinctionis genus Hicronymo mxilto efl: recentius ; verfus autem illi, qtiorum mentio b. 1. fit. erant aut Vmex five literarum feries, a Graecis ^;;^fii dictsE,' quae ut fingulff certum llterarum numerum capiebant, ita rurfus certo numero lingulis paginis contincbantur 3 cfr.Vetftenii Pvoleg. in Ni T. ed. Semleri p. ■7, Sinion Hiftoire Critique du N. T. verf. germ. cum notis Sem- leri I. Th. p. 78^^. aut forte .potius DvifX.ciTct five li- nea?, tot vocabula comprchendentes, qiiot ad fenfum aliquem efSciendum requirerentur, cfr. Martiau. pro- legom. 4. in biblioth. divin. Hieronymi. Simon 1. c. P' 788 f g) De viris illuflr. c. 135. ;[-' h) Nonnulla quidem eorum fragmenta contiiieri illo Hle- ronymo auctori falfo tributo libro, qui infcribitur Breviarium in pfalmos, putarunt eruditi plerique, fed absque, caufa idonea, cfr. Schoenemann bibliothec Patr. Latin. p. 445* 445« - i) Hoc ftatuunt Sixtus Senenfis (Blblioth. Sanct. p.' 344. Lugd. 1593. fol.) etDan.Huetius (Origenian p. 241. • A. ; illudVallarfius (pra^f. ad T. i. p-l^-) etStilting (I. c. p. 502«) probabilius judicant. k) E. c. adv. Ruf. J. 2« T. 2. p. 475, cfr. ep. Auguftini ^14. 8- i> 13- 14. T. 2- p. 501. ;edit. Pai-if. 1689« fp^* Abfolutis in pfalmum tractatibus, cum aliquan- tifper requiem fibi donaffet 1) , vitas Hilarionis 'et Malchi Moiiachoriim eodem a. 390 edidiffe videtur. Eodcm tempore cogitavit de univerfa rei Chriffi- anaEi hiftoria a Chrifto 'usque ad Tutim azvum perfe- quenda m) , hoc fulini confilium nunquam , ut vi- detur, executus. Circa idem tempus , ut deprava- tae^ quae Romanorum ufu'terebatur, V. T. veriioni meliorem fubftitueret , ad correctiorerri 70 inter- pretum editionem, quse in hexaplis Origenrs habe- bitur, veterem latinam interpretationem per libros canonicos n) emendavit o)j fraude vero hominis , cujusdam pleratqae hujus opeHs jam prius amiiit Hieronjmus p), quani publici juris facta erant, cditis tantummodo Pfalmis, Jobo, Ecclefiafte, Can- tico et Paralipojnenig q) , quoruiTiL emendatae per i) Pracf. In vitam Malchi T, 2. p-. 41- A. . m) Ibia. B, ' . n) Prfff. ad g librqs Salomonis T, lOt p, 436, cfi'. Hoclius de textib, •Origin, P. 1. Hk 5. p, 354-' o) Hujus laboris a fc fufcepti nullam iii caralogo operuip , fuorum, fed in r§Iiquis fuis fcriptis frequentem facit inentionem v, c, c. ep. ^i, p, 432? C. Prsf. inPfal- terium T, 10. p. 105 etc. p) Ep. 134. p." J038- A» q) . Hinc quoque In bofce Ilbros duplices fuperfunt praefa- tiones , alia ad eoruhdem ex Graco, ali-^ ex Hel^riEO translationem pertinentes. Fruftra vero agunt , qui . I^ ■ ■ Hieronymum verfionis nunc pr^ter Jobum et Pfal- terium nil integri fupereft. Caiumnias autem ho- iiiinum invidorum et vetufta unice admirantium adco non effugit hocce opus, ut Hieronymus ob factas emendationes falfarius vocaretur, et errores magis ferere quam auferre mukis videretur r). Poft abfoiutam V. T. verfionem e.\' Grasco 70 interpretum, mox s) novam ex ipfo fonte Hebraico latinam V.. T. interpretationem , diffvadente quam-^ -vis Auguftino t), proprio Marte conficere aggres- fus eft , quod vaftum atque arduum opus demum poft anuos quindecim u) , multis aliis fcriptis inter- pofitisj ad finem perduxit, licet fingulorum libro- coiitendunt, ab ipfo Hieronymo paflim citari emen- datam a fe propbetarum quoque majorum minorum- que verfionem. Cfr. Eiclihorn Einleitung ins alte Teftament Th. i. ed. fecund. p. 899« r) Prsf. in Job. T. 10. p. 47. s) Saltem jam a 392) quo Ijbrum de viris-illuftr. fcrip- fit, liaud exiguam hujus "translationis parirem abfol- verat. De viris illuftr. c. 134. t)^ Ep. 104. p* 530. maxime ob-motus orituros, fi nova V. T. veriio, a folita et nota discrepans, publice prse- legenda eflet in ecclefiis. Deinceps vero Augufti- nus operis utilltatera agnovit, et probavit. Ep. 132. p. 10 19. A. u) A. 404» quo Paula mortua eft, nondum omnem ab;- folverat.. Prarf. in lib. Jofv^, Judicum et Ruth. rum interpretatio:, fi ipfius; ea de re haud parum fibi placenris, verba audiriiuSj ei nqn nifi exiguo admodum temporis impendio ftaret. Caufas , cur hocce opus fufciperet, ipfe in prjefationibus pafiim commemorat varias, quarum nonnuUse ita frivola? funt x), ut eas veras non fuiffe, fed potius invidiEe adverfariorum declinanda? v^I demulcends caufa fictas, nemini npn appareat; fed verae, quae no- ftruin ad hunc laborem impiilerunt caufse, fine dubio erant , prseter amicorum rogatum partitti intellecta vitiola interpretationis 70 interpretum conditio, quippe quse^textui hebrao haud faris effet confona, in raultis deficeret, in multis redundaret, in multis erraret, praeterea ita defcribendo corrupta, ut pro varietate regionum diverfa ferrentur exemplaria, atque ita eflet incertum, cui potior fides eflet haben- da y); partim ut Clirifl:iani verfionem V. 37. lati- nam ex ipfo fonte Hebraico haufl:am nacti, habe- v) Ita e. c. libmm Tobi-J- dle iino, lib. JudithJB nocte un« et 3. lib. Sal. intra triduum fe abfolvifle, dicit. Prae- fatt. in libr. Tob. , ' Jud. et Sal. Sc) y. c. ut fuppleret, qus 70 iuterpr. celaffent, myfleria; ut libros per verfuum cola distingveret etc»3 cfr. Ho- dins 1. c. c. 3. p. 363 f^ nunc objieientium, quod hortos fuos fontibus-aUenis rigaretj nunc fermonem fterilerrt ' et jeijuhuni reprehendentium, nunc , quod unice feminis fcripta fua dedicaret, ridentium c)^ - Eodem temporej cum hortaretur Dexter prae- torio prEefectus d), ut Tranquillum,. qui illuftresr a) Idoneo fundamento deftituitur opinio eoruni , qui , ep. 49. u. 4. moti, putant, Hieronymum prajter eos, qui fuperfunt, in 12 prophetas commentai-ios alios- brWiores VTTOf^if^fictTet dictoSt compofuiffe ; cfr. Schoenemann 1. c. p. 448« b).„.PrtEf. I. 3. inAmos. e) Comm. iu Mich. c. i. v. i. in Hagg. fin. Praf. Comm. , in Sophoniam. d) Ibidem et I. 2. contra Ruf. T. ^. p, 516. E. 76 gentiliuni littfrarum homines pollerorum mejnorije peculiari Jibro commendavit,' imitatus, ecclefiuftico- rum fcriptorum texeret catalogum, banc provin- ciam, quanquam ob annalium inopiani. haud parum difficilem, eo lubentius fufcepit, quo- magis ido- neani 'fibi hac via apertum iri fperab.at occafionem ad filentium cpmpellendi.Gentiles, Chriftianis obji- cientes, quod nullos haberent philofophos et elo- quentes, nullos, quo$, oftentare poflent, doctores e), Sic natus Hieronymi liber de viris illuftribus, qui- bus ultimo loco ipfe fe annumeransV operum fuo- rum catalogum exhibet. . Auguftinus eum hoc opus legendum; accepiflet , , id quidem. univerfe- probabat, aftanieh fibi defiderare yidebatur defignationerri eo- rum, in quibus fcripta baereticQrum, quosHierony-' mus virorum illuflxium catalogo inferuerati efl^ent cavenda, . nec facile poterat caufam viderCi '. eur non- nuUi feriptores ecclefiafticijab Hieronymo e.fTent fi- lentio praetermifii f); ad quae nihil quidquam nofter refpondiffe; invenitur. e) De viris illuftr. c. 13.5. : O Ep. 57. p. 405. Ai-et p. 405. ,B- Seaio V. / / 'RixEE cum Joviniano — Jolianne HierO" folymirano — Rufino— -yigilantio — < AuguftinO— -Pelagio — Occupationes literariae — -inoleftiae ■— mors. A. 353' — 420. At) lioc inde tempore literatum Hieronymi otium fubinde turbarunt rixsej quibus haud paucis coepit non absque eiilpa fua implicari» Primus ez fuit cum Jovihiano congreflus. Quanquam nimi- rum jam tum omrtem rempublicam Chriftianam fbediffima invaferat fuperftitioj et mbrum inprimis doctrina in perverfitatem, a religionis Chriftianae indole non minus degenerem quam verse virtuti , infeftamj abierat, eademque perverfitas clericoruni et monachorum conatibus tantam nacta erat ortho- doxiae auctoritatem , ut magis fobric ftatu^ntibud haud absque hsereticae not£e atque adeo Vexationis periculo veriora commendare liceret : haud tame» defuerunt viri , qui , Veritatis virtutisque amorc pleni, contra fuperftitionis torrentem irrito quamr vis fucceffu brdchia dirigere auderent; tales aevum Hieronyrrti vidit nortnullos, quorum a fuperftif ions; ecclefiaftica diffenfus^ratiffimam noftro aperuit' oc- cafionem, qua et vim fuam in hEerefi inyeftiganda odoram et in eadem irapugnanda alacrem' et intre- pidam ftrenuitatem probaret. Hanc Hieronymi hsereleos itifectandi cupiditatemj cujus jam dtidum egregia in Helvidiiim documenta ediderat, nuric quoque expertus eft Jovinianus, homo atris magis quam veris ab adverfariis depictus coioribus a), qui circa a. 388 clericorum omniuni in fe concitare coe- pit fremitusj vuigato libro, nunc pr«ter ea, quae adverfatiorum b) fcripta confervarunt fragmenta, depefdito, quo', quantum ex adverfariorum tefti- moniis colligitur, afferuit, virgiries, viduas et ma- Htatas ejusdem effe meriti, vitani coelibem non effe jnajoris pretij. quam conjugium, nil prodeffe jeju- nia aut certorum <:iborum fugam, nihil intereffe in- "ter Vefcentem cibis et,abftinentem, modo cum gra- tiarum" actione fumat, Mariam modo iiipernaturali Tefum nec concepiffe, nec enixam effe. Hae aliae- - a) Hieronymus, Tiullum modum in accufando fervai-e fo- litus, inter prodigam convieiorum efFufionem niliil tamen praeter vitam delicatiorem in moribus ejus re- , ' prehendendum invenire potuit (adv. Jov. 1. i, T. 2. p. 303» E. 1. 2. p.^ 357. C)!" pai' efl: ratio Ambrofii (Epp. 1. I. T. 5. p. 186. Pffl^if 1632- fol.) ; Augu- flino veto nihil in liioribus ejus dlspncuifTe repei-i- tur; cfr. Schroeckli 1. c. T. 9. p. 260. 261. b) Nominatim Ambrofii, Hieronymi,' Auguftini. que a Jovinkno publice yindicatfe* fententr^ej quse doctrinse eeetefiafticse plane erani contrarisj rnox infamem ei haerefeos notam contD^erunt, acerri- mosque excitarunt theologorum clamores, qui JOvi- nianum calumniis et anatheniatihus ubivis mfectari non neglexerunt c), cum in populo non deeirent,- qui fententias ejus pfobarent d)> Inter eos vero, qui Jovinianum fcriptis adorti funt, nemo acrior infurrexit Hieronymo, qui a Ro* manis quibusdam rogatus, a. 3.93 duos adyerfus illum cdidit libros , quibus nihil non calumniarum con- viciorumque fibi petmittens, ita Jbvinknum im- pugnavit, ut ipfe abfutdiflimas maximeqye noxias defenderet fuperftitiones. EfFeCerunt impruden.es maxime abjectfeqtie VOces, quibus in hifce libris nuptiarum honori detraxetat, ut Rom£E, ubi prs- terea jam dudum multo^. fibi offenfos habebat Hie- ronymus , finiflre exciperentur , qu.a de re a Pam- machio certipr ractus e) ^ utque nonnulla, qua? plus ofFenfionis habere videbantuf , emendaret, admo* nitus, cum id facere non pofret f),, Komam c. % c) Cfr. Scbroekli 1. c. p. 263. • d) Aug-uftin. Retractat. 1. a- c. ai> Opp. T. i. J>. ^p.E* edit. cit. et alibis. e) Ep. ^g. p. 2-10. B. cfr. ep. 50., qua Tmonachutn quen- dam, fcriptji fua ridentein, mire fexagitat. f) Quia libri jam erant vul^ati, non obftante Pammachii exemplai-ia fiibtrahendi fedulitate, ep. 49. p. 233. quo •auctore, : /diutur na h«c fublata eft diseordia, et Hle- ronymus in. co^mmunionem Johannis rediensj dein- !ceps eum eo pacem aniice coluit b). , -:,. Mox quoque reibiiTa cii, atque aideo in atro- ciilimum odium converfa amicitia, qus a juventute indeHieronjmo cumRufino dulciiUma intercej9er.at, , atqu9 per iilas cum Johanne Hierofoljmitano rixas in pcriculum adducta^ ante^Rufini in Oecidentem aj In liac interpretatione haud fatis bona fide egifTe accii- Tabatur, quain ut amoliri poflet criminationem,"^^ f»r.o- lixam dedit ad Pammaehium de optimo interpretandi , generfi «piftolam (57);, qua multa reete ,et utiliter interpreti prJEcipiuntur.. b) De Jite ifta omni cfr. Tiilemont. 1. c. T. la- p< i5o— 300t, Stiiting 1. e> p. 539 — 559/ Schroec.yi L c. T> 10. p. 148^-173. . ' - f" -■ 82 ' ^ . redituni a. 397 folemiiter erat iredintegicata c) . Rufinus nimirurft, Macarii defiderio fatisfacturas, ex^ Origenis iibris ttspi ctpx^v dnos.. priores Romanis auribus donavit, invidiieque declinandae caufa in pf^fatione auctolritatem, praetendit Hierpnymi / qui Qrigehem ita magnificis brnafTet laudibus, ut Guivis ejus legefldi delfidcrium commoviiTeti. Geftior ab amicis Romahis factus Hierohymus, Ib bbliquis iau- dibus inter Of igeniftas eife pbfitum, redditis ad ebs liteHs, fe cofitra 'Oirigehisiiii fufpicioneni haud fine iniquis in Grigenem vocibus defehdit, milla fimuly quam ab amicis f ogatus erat) riova libforum Orige- his de Prihcipiis verfione. iJ^Uis Hieronymi literis, qu£ ab ahiicis ejus Romae publice circumferebantur, ofFenfus Rufihus apologiam, duobus libris contentam, c. a. 401 ainicofUm in ufum edidit, jam plane disruptiim ahlicitiae vinculunl. Hieronymus, ac- ceptis per {peculatofes Roihahos pfascipuis hujus defenfionis momentis, hiox dubbus apologiae libris in Riifinum vehementifiime ihvectus j ei brevem extorfit reipohfionemi qua ih novum furorem actus Hierbnymus, vulgato tertio apolbgise librb, Rufi- num repetitis incefiit crimihatibnibus et conviciis, concordiaeque conditionem ab eb poftulat plenam Origenis damnationem. Huic apologise nil , re- c) Rufin. Invecr. adv. Hicroriym.. lib. a. T._2. p; S6$- C Hieron. Apol. adv. Ruf. lib. 3. ibid. p. 550. E. S3 fpondiffe yidetui; Rufinus, qui altquamdiu poft, Bar- barorum incurfu profugus? a. ^ioinSiciiia obiit d), -■illiberaliter exultante', nec defilncti cineribus par- cente HieronymQ. e). Pofcit aequitas, ne in Ru- fino lEftimando nimium credamus atris, quibii,s ab HieronymOj nil non contumeliac in adverfarios fibi permittente, defcribitur coloribus, audiamus potius c©mplurium ^ectatorum fideque dignorum virorum teftimonia, quibus Rufinus et a doctrina et a mori-p busoptime ccfmmendatur f ), CiEterum in l^iudem, "^Aueuftini dictum fit, eum inter hafce controverfias, qua2, ut fit, 'Orthodoxia; tuendae ardorem inimicis confiliis obtendebant , moderationem et concordias revocandae ftudium probaffe fibi utique honorificum, et Hieronymura, ad cujus adverfus Rufiiium apolo- giam fe dolore contabuifle, et timore obriguifiTe di- cit, multa oppdrtune monuifl^e g). .-,F2 ' d) Tillem. I.c. T. i2. art. 125. p. 303 fq. 9) "Scorpius intei- Enceladum et Porpliyrionem TrinacricC "humo premitur, et hydi-a multorum capitum cOntra "nos aliquando fibiiare ceffavit.' Prsef. comm. inEzech.^ f ) Caffian, de Incarnat. Domini, lib. 7. c. 27. Opp. p. 802 • edit. Lipf. 173 3. fol. Gennad. de fcriptorib. eccl, c. ly. g) Ep. Auguft, ad Hieron. 1 1 o. p. 726 apud Vallarf. Cx. terum de hat omni inter.Hieronymum et Rufinum controverfia, cfr. Tillemont l.c. p. 183 fq., Schoen©- ma,nn 1. c. p. ^f^ fq. 84 Hifce contfOverfiis alia accedit;, at a. 404 cum Vigilantio gefta, in qua aeque dijudicanda maxima, opus eil circumlpectione / quia , ^'deperditis ipfius Vigilantii fcriptis, folis adverfariorum ejus teftimo- niis utimur. Prima fimultas Vigilantium inter et Hierony- mum nata eft, cum 'lile Bethlehemi c. a. 395, ab Hieronymo benevoleexceptus, aliqvamdiu commo- raretur ; fublata vcro utcunque ante difceftum Vi- gilantii diiTenfip brevi poft vehementius recruduit, ita ut Hieronymus epiftola in Vigilantium acerbius inveheretur. Omnes vero irarum liabenas in eum efFudit nofter, cum c. a. 404, edito libro, qui jam- dudum interiit, cultum reliquiarum, venerationem Martyrumj vigilias, jejunia, Jccelibatum variosque ritus fuperftitiofos fingiilari libertate impugnare et ridere aufus eft. Hoc immane fcelus videbatur Hieronymo, eb usque f uroris progrefTo , ut. tantam hserefeos atrocitatem non hifi auctoris fangvine ex- piaripoffe, contenderet, idque adeo ex S. Scriptura probare conaretur a). ' Contigit quoque noftro , quem incertum eft utrum magis orthodoxi^e ftudium an fervata memcJti pectore priftina fimultas contra Vigilantium armaveric, hunc adverfarium fuum a) Vid ep. 109 ad Rip^rium •S5 feliciter 'debelktum ad filentlum compellere. Vi- gikntius vero , quod utique nemini in hiftoria ccclefiajftica parumper verfato mirum videbitur, de- inceps per longmTi feculorum decurfum^ deteftando haereticorum gregi annumeratus efl, donec tandein V recentiores Proteflantes b) sequius de eo ftatuere . coepcrunt. Nec nihil Hierpnymo fuit cum Auguftino rixse,. qu£E in aperta absque dubio exarfiflet diflidia, nifi ftomacho noftri pepercifTet Auguftinus. Hic , , psr Alypium quendam Hieronymo notior factus, eum primus invitus oftenderat, cum ei verfionem V.T. ex hebrcco difTuadendo, tum reprehendendo inter- pretationem loci Gal. 2, 1 1 . , qua Hieronymus Pau- , lum fimulate egiffe afferuerat ; acceffit, -quod, infcio et invito Auguftino, accidit, ut haec epiftola in Italia yulgaretur, nec ipfa ad Hieronymum perveniret, uhde hic, fufpicatus, id ita procuratum effe ab Au- guftino eo confilio,, ut ipfius (Hieronymi) meritis et eruditioni . detrahendb fuo nomini famam quse- reret, per varias literarum vices illum (Auguftinum) acrius perftrinxit, donec Auguftinus, intellecta Hie- ronymi ofFenfione, eum blaridis modeftisque literis h) V. c. BasnageHist.de reglife T. r». p. 1175^^^. Ro- terpd. 1599. fol. Waich Volftand. Hift. der Ketzer g. Th. p. 573 fq. Schroeckh 1. c. T. g. p. 291. Henke Algemein. Gefchicht. der Chviftl. Kirche Th. i» p. 31 8- 319. ed. iec. 8<5 ' fibi reconciliare^t, quofactumeft, ut, iiiblata fimul- tate^. per teliquupi vita! tempus alter alteruiTi obfer- vantiu et benevolentia profequeretur , optimoqtie cohfenfu in Peiagianis debellandis vires conjunge- rent cj. §: 20* Per idem temporis fpatiunx (a. 394 — ^^o^Jfe- dulo quoque oecupatus iuit HierOnymus cuiii in innumeris fere fcribendis epiftolis tum in variis ad S. S. illuftrandam fpectantibus laboribus. Illa; maxime verfabantur cum in explicandis qua?ftioni- bus theologieisj quas eruditionis et orthodoxi^e fama ei undique contraxit, tum in vitss monafticte ftudio commendando ; hi erant' commentarii in Abdiam et Jonam nec non alius in MatthsEum , raptim ex- peditus a). , Ira fe in ftudiis afliduum prasbuit nofter, quan- guam et litibus continuis^ implicitus, et triftibus nlo- leftisque variis eventis fubindc avocatus. A. 395 Hunni, gens ferociflima,, in orienfalem regni Ro- mani partem, exercitibus deftitutam, iinpetu factOj omnia ca^dis terrorisque compleverunt , cumque Palceftinam et . Hierofoiymam petere viderentur, c) Cfr. de ifta iimuJtate Stilting I. c. p. jgp fq. , Schroeckli 1. c. T. II. p. 134 fq/ . , a) Ep. 73. X5. 444. D. Praf. comm. in Matth. . ; ' ■ '■ " "■' -' • ■,87 Hieronynius atque .Paula cum mbnachis virginibus- que, qui iis adcrant, iuga falutem quEefiturij. ad li- •tus fe recipere coaeti funt, ut, fi hoftes imminerent, •navibus evadere poflent b) . Liherata tandem Pa- -Isftina, -cum in monafter-ium Bethlehemiticum effet reverfiis, a. 398 in morbum gravem et diuturnum ineidit c); acceffit a, 404 obitus Paulae , quam adeo impatienti dolore lugebat, ut per aiiquod tempus -prse nimio moerore ftudia ejus plan^ frigerent d). Eodem tempore, cum, diverforio condito, tot undique confluentibus monachorum turbis obraere'. tur, ut vix tantis , fumtibus ferendis par effet , co- actus efl^fratrem Paulinianum in patriam mittere, ut femirutas villas, quse Barbarorum manus efFugis- fcnt, ^t communem parentun\ cenfum venderet, ne coeptum opus defercndo aemulis et maledicis_ rifiun praeberet e). Ufprimum quodanimodo reflituta erat et cor- poris valetudo et animt vigor, iatermiffa aliquamdiu fludi'4 repetere coepit^ primum a. 406 abfolvit, quos jam dudunx aggreffus fuerat, in 12 prophetas ihiriores commentarios, expofitis, qui explicandi re- h) Ep. 7'^, p. 4^0; 114. p- 753. A. cfr. c) Ep. 73. p. 444, D. Ep. 74. p. 447. A, d) Ep. ^p.p. 604, C. Ep. log- p- 718- B. Ep. 102. p. 626' E. e) Ep, 66- p. 401. 88. ftabant, Zacharia, Malachia, Hofea, Joele et Amoso, Hofce vero commentarios, per Sifennium quendani,- in Occidentem redeuntem, Exuperantio dono mit- tendos, ita tumultuarie feftinavit, ut nocturnas ^eo horas fomno furriperet, et orationis limandae |om- nem curamnegligeret f), et tamen, mirum fatis, gaudet, obfcuriflimum Zacharise prophets et inter 12 longiflimum librum eo tempore iihi eife expo- nendum, quo feftinatio reverfuri omnem interpre- tandi moram vetaret g)* , Mox anno fequenti traniiit ad Danielem, qtiem ne nimia commentarii moles lectoribus faftidium faceret, brevius nec nifi per intervalla obfcuriora expofuir. In hoc commehtario-cum, applicata ad imperii Romani fata imagine, quse Dan. 2, 42. ex- hibetur, afreruifTet, nil Romano imperio initio for- tius et potentius fuiffe, nunc vero eodem nil imbe> cillius, qurppe quod et in bellis domefticis et externis barbarorum egeret auxilio :,hoc tanquam fibi dictum ffigre tuliflTe, et auctori poenas quasdam intentafrc videmr Stilico h), qui, iprfe barbarus, tunc tempo^ tis rerttm fummam penes Romanos moderabatur, f) 3 Fraff- iri 2acli^ g) Pr^f. i.irtZadv ' " , fe}' Pvcefr 1. jO' et jt. in f faiaifl* StiiiccJiiis baud ndmert haiid quidein diferfe efxprimif, at hunc OfFenfum iiinui, ■vm efi fimiliiiniim"y cfi% IPillem. U g* ait-ios- p'292' prius yero e.vivis fublatus eft," quam ultionem exi" ' gere^poflet a noftro, qui dicta fua liiftorice defendit, • nionetque, non ita eife adulandum principibus, ut •Veritas negligatur i). Nonnullis quoque haec Da- nielis expofitio displicuit ob nimiambrevitatem. et meram fere absque ullo addito judicio explanatio- num aliorum doctorum conq-eilioncm, -Eoautern, ipfo tempbrei quo Danieli expjicando vacabat, ex ~ ^ ultimo adeo Occidente per epiftoias de Variis ad S. S. pertinentibus quaeftionibus oraculi inftar con-' falebatur. Abfoluto Daniele, tribusj qui fupererant,. pro- phetis majoribus exponcndis fefe ^accinxit. Pri- mum in Elaiam prolixum admodum commentarium c. a./]lio poft biennium perfecit, ob varias moleflias, morbum aliaqu^ impedimenta tardius progreiTus k). Hocce opere profligato, jam in eo erat, ut ad Eze- chielem accederet, cimi luctuofo de.urbe Roma, per . Alaricum occupata , nuncio perculfus , prte nimio dolore ftiidia fua aliquamdiu fufpenderet I); brevi tamen, coeptum opus repetiit, quod ut trifti homi- num Roma in Orientem fugientium afpectu m) tar- datum, ita pofl tres libros abfolutos, fubito Arabum i) Pi-fff^ iii Efaif lib* n, k) Prxf.. in lib. p. 13. 14. 1) Ep. j[25. p.943. D, m) Prxf. in lib. 3. in Palaeftinam-incurfu, Hreronymuni cum fuis fug;a (alutem quaerere cogente> ad tempus prorfus inter- ruptum eft h); mox tamen, rebns pacatis, opus in- ftitutum denuo perfecutus eft, tandemque poft varia intervalla a. 415 ad finem perduxit. E^pofito Ezcchiele, folus reftabat Jeremias, ad quem expli- candum, ftatmi acceffit j fenectutis autem infirmi- tatibus , -cbntroverfiis cum Pelagianis plurimasque epiftolas fcribendi neceffitate impeditus, taridemque xnorte interceptus, opus imperfectum relinquere co- actus eft, non nifi 6 commentarii libris abfolutis o). Per idem temporis {patium ingent^m ad amicos amicasque expedivit epiftolarum numerum, maxima ex parte vel in qua?ftionibus. .dogmaticis aut exege- ticis explicandis vel in virtutis monafticEe aufteritate laudanda et comniendanda verfantium. Tentavit quoque Auguftinus ei novas de animte origine phi- lofophicas exprimere difputationes, quas nofter de- trectavit, addens mOnitum, id potius nunc utrosque agere debere, ut perniciofiftima h^refts (Pelagiana) ex ecclefia auferretur, hec ^ua h^reticis prsberetur. n) Ep. 135- p. 943- P- " o) Sine dubio Cafnodorus falfo rumore deceptus eft, ubi inftit. c. 3. dicit: "quem (Jeremiam) etiam Sanctus "Hieronymus 29 Hbris comm entatus effe monftratur, "ex quibus nos tantum 5 potuimus inveiiire; refiduos "vero adhuc, Domino adjuvante, perqiiirirnus." 9? fufpicio, ullam inter ipfos effc fententiarum diverr iitatem. Quanquam jam ita rixarum contentionumque fatur merito credi poffet Hieronymus , ut novis fe ' implicare foriTiidaret, fub ipfum tamen vitse finem, bctogenario major, cad^m orthodoxiae .tuendse hje- refeosque debellandEe cupiditate fervens, iisdem fe fluctibus denuo committere h-iud dubitavit. .Coe- pit nimirum^cl^a. 410 Pelagius Britannus,, vir non minus eruditione et ingenii acumine confpicuus a), quam moruni probitate et integritate ornatiflimus, et raro religionis practicae ardore plenus b), cum Coeleftio nonnuUas fpargere fententias, doctrinae ecclefiafticae plaiie contrarias, v. c. peccaturn Adami nec labem nec culpam uUam pofteris attuliffe, pofTe- homines folis naturje viribus, Deo adminicula ex- terna prsebente, ad veram fanctitatem afliirgere, lap^ fos veniam peccatorum confecuturos efTe, ntr pri- A nmm ab iis defifterent ,- et virtuti operam darent etc. , quae fententise ingentibus clericorum tlamorir bus ubique excepta? funt. Interea Pelagius, jam ab a) Cfr. Simon Hist. crit. des principaux Commentateurs , dii N. T. p. 237— 247:> aKotterd. 1593. 4* "^alcli Entwurf einer yoUftanciigeii Hiftorie der Ketzercyca 4. Th. p. 543. Schroeckh I. c, 14. Th, p. 337/^. b) 'Waldi. 1. c. Schrofickh J. c. p. 3:^5. Auguftinb fbrtiter impugnatus j iii Orientem feces- . ferat, ubi multos nactus adverfarios , in conciliis Hierofolymitano et Diospolitano a. 415 ab Oroiioj quem Auguftinus in Orientem miferat, haerefeos ac- cufatus eflj anatliemate tamen maxime per Johannis Hierof prasfidium evitato, Dum hsc contra Pela- gium aguntur, Hieronymus, cuiinitio amicitias qusedam necellitudo cum eo interceflifTe videtur- c), nihilo feciusadverfariis ejus acCedens, cum Orofio caeterisque accufatorihus confpirabat ; huc impulifle videtur Hieronjmum partim orthoddkisE ftudium, odiumque in omne, quicquid haerefin redoleret, par- tim fufpicio, Pelagium errores, quorum accufabatur, a Rufino , ipfi quam maximc invifo , didicifi^c d) , nec non patrocinium, quod ei Johannes Hierofoly- . xnitanus, noitro quoque inimicus, prajb^ere videba- tur e),' accedebat, cum.quod Pelagius commenta- rios ejus vituperaverat f), tum quod pei- literas ab Auguiftino riionitus erat, Pelagianos ex ipfius de animarum origine fententia hccrefi fuo patrocinium quserere g). Hinc cum opportune de nonnullfs Pe- c) Praf. ccfinrfl. iit Jer. f. 4/ _ ' dy Praef. comin. in Jer. 1. i,j in eo vero erfavit Hierony* mus; cfr. Walch. L c. p. 540* e) Walch. 1. c. p. 589 et 60O' f ) Prsf. comm. in Jerem* g) Ep. 131. p. 991 feq, • 93 lagii (Jogmatibus -'a Ctefiplionte a 41 5 confuleremr, cupide cajamo arrepto, dogmata Pelagiana, maxime hf»c, . hominem effe poffe fine peccato, fi veiit, liter- ris ad ,Cte:{iphont.em redditis h) no,n iine ftomacho refutare conatus eft j ipfius tamen Palagii nomen reticuit, potius, ■ ut videtur, metu i) quam moderi- tione ductus, Paulo poft, ab amicis crebro roga- tus k) , edito adverfus Pelagianos dialogo , tribus libris contdritOp fententias eorum ita nnpugriavit, ut in 'dighitatem naturae humanse haud parum iniqvurij et injurium fe prsberet. j Hafce vero inter controverfias Pelagianas nonr nullam paffus eft 'Hieronymus inimicorum infolen- tiam, non verbis verba, fed furorem et violehtiam opponentium; brevi enim a concilio Diospolitano perditorum hominum,, qui Pelagio fuffragari per- hibebantur, cuneus monafterium, ubi degebat cum fuis Hieronymus, hoffiliteradortus, ferro -et igne ,.horrendum in modum faeviebat, ut ipfe Hierony- mus in turrim munitam vix cum furrimo periculo cvadere poffet 1). Hanc rem Hieronymus et Eu- h) Ep. 133. p. 10 19 feqq. cfr. Rosler Bibliothek der Kir- chenvater Th. p p. 197 fqq. i) Nam " refcriptoruiti fulmina comminatus fuerat Pela,- gius, tefte Hieronymo I. c. p. 1033 D. Jk) Pr-cEf comm. in Jer. l 4. 1) Auguftln. de geftis Pelagii n. 55 p- 227 T. 10 Op^, Aug-, ed. cit. Ejdyberi. folet hoc factum t^nqua,iT» P4 — r ftochuim detiilerunr ad InnbcentiunrL, Epifcopum Romanumj qui et per epiftolam. eos rolatus eft m), ^t Johannem Hierofolymitanum ob neglectam Hier ronymi curam imperiofe fatis reprehendit n). iPoft hafce acceptas injurias, quibus Bethlehemo aliquamdiu difcedere cogebatur o),. timidior factus, apertas cum Pelagianis pugnas declinavit, neque tamen fe plane otiofum fubduxit, epiftolas ea de re €um Auguftino mifcens, ardorem ejus pro iide lueoda laudibus incendens, eique de reportata; tan- icediflimum morum Pelagianorum exemplum; at cum nec Hieronymus in epiftbla ad Innocentium PeJagia- nis hafce Injurias acteptas tribuat, nec Auguftinus 1. c. id diferte dicat, relinquitur caufa dubitandi, a Pelagianis illam violentiam effe profectam; falteni aequitas pofcit , ut Pelagium horum facinorUm plahe expertem fuiife credamus. cfr. Walch. 1. c. p. 613. m) ]^p. 135. p- 1038- n) Ep. 137- p. 1039. Cfr. Couftantii Epp. Pontif, p. ■907 feq» Paris: 1721. fol. Caterum de omni ifta controverfia Pelagiana cfr. Voffii Hiftor. Pelag. Nor rifii Hift. Pelag. Garnieri diflert. quibus integra con- tinetur hift. Pelag. Walchs Hiftor. der Ketzer Th. /p Schroeckh 1. c. Th. 14 etc. ■ . 0) Ep. 138- p- 1041. A. poft breve vero tempus eodem reverfus videtur. Ep.igS- ?• 1042. G. , ■ 9S dem victoria Ijetiffiifte. 'gratulans p) ; quin adeo a. 419 de Aniani cujusdam conti'a epiftolani ipfius ad .Ctefiphonterii fcriptis libris certior factus, pro- mittit, -fe ineptiflimis ejus nseniis, fi Deus vitam concederet, efl^e reiponfurum, quod tamen ut ah Auguftino aut Alypio fieret, f§ prsoptare decla- rat q). -Nec multc) poft' a-4^0 r) laboribus, mo- leftiis, . mdrhis feriioque iconfectus > Bethlehejni nonagenarius deceflit, poftquam pet dimidium certe feculum, ut improbum laudeque dignum in literis -lacris exferuerat-ftudium, ita adfeo indefeflfam in fu- perftitione commendarida et "munienda fedulitatem vincique nefciam in terjetieis debellaridis protiave- ^ rat fortitudiriem ;, ut nelciarri, migisne conatuum Irdorem' admirari\ an fucceflum dolere debeamusl Sepukus eft Bethlehemi, unde ofta ejus feculo 13 Romam translata efle, RomanO-Catholici fcriptores multiafl^erunt.s). < p) Ep. 141, 142, 143. q) Ep. 143. p. 1062. A. . r) Chronicon Profperi in Ganifii Lectionibus antiqv. Vol. 1. edit. Basnag. pag. 300. s) Cfr. Stilt. I. c. p. ;629. fqq. Schroeckh li c. -Th. II. p. 3,14. 9^ Cap, 11. Inftituta per partes: disquifitio eorum, qvce r e l i gi o ni^ r e i- pubiica^ literis five utilia^ y?V.f poxia fcTiptis au^oritate is'. .exempl.o jeffecerit Hi.erony^ ' ?nus^ ■ ■ ■•"' Seaio V. Eruditio jHieronymi — Eriiendatio Ver- fipiiis Latin^ Novi Teftamenti — e t V e t e r i s T e f t a m e n ti ..ad . .70 in t e r - pretes — • Translatio V. T. ex He- tr^o — Evangelium Nazarceorum. §; 22» I/efcripta Hieronymi vita, prgecipuisque exhibitis momentis hiftoricis, quse educationi ejus, necefli- tudinibus, fatis agendique caufis commoda^ lucem affundere poffe vifa funt, inftituti iioftri ratio po-^ ftulat, ut ad fingula, quse religiopi, reipublic^e 97 et literis vel ytilia vel noxia effeceVit, accuratius r X. examinanda defcendamus, Initiura fiet ab Hiero- nymi de textu S. Scripturse corrigendo , eademque -interpretanda et illuftranda meritis, ubi generales nonnulla de eruditione ejus oblervationes fuerint praemiffe. ,-^ De ^eruditione Hieronymi non levi doctoruni diffenfione certatum cft, cum alii a), ut iit, in «a eiXtollenda ita modum excefferunt, ut, quicquid effet divinae humanEcque fcientise, in e6 junctum conten- derint , alii rurfus , nimias laudes indignati, in eadeni extenuanda jullo iniquiores fe praebuerunt b).. Proxime, opinor, a veritate aberit, qui mediam fecutus fuerit viam. Vix negari poffe videtur, eum eruditione, imprimis lingvarum peritia et lite- rarum humaniorum fcientia, reliquos Patres Latinos tantum non omncs procul a fe reliquiffe, Certe Qraecis literis, quarum alias notitia pe- ines Latinos haud ubivis obvia erat , eum probe a) V. c. Erasmus, Martianaus, Du Pin. — Profper eum appellavit mundi magifh-um, ita de eo canens: (car- men de ingratis cap, 3- p. ^, T. la- Opp. Auguft ed. cit,) Ebrao {imul et Grajo Latinoque venuftus Eloquio, morum exemplum mundique magifler. i)) V. c. Joh.' Clericu^si, qui ea de re cum Martian^o di- -mk-avit. G ' . 9S - fuifife imbutum, planum faciunt tot.GracaV qua; Latiiie reddiditj opera, tot ejus cur^e latiriamV.T. interpretationemex Ttig 70 et emendan^i et novam- conficiendij tam frequens {ubiidiorum Greecoruiti • . ad S. Sf iliuftrandam ufus -, atque adeo fufceptuni Hebcseorum evartgelium grsce vertendi munus ;. rurfus vero fatendum eftj ei ad AcCuratam et ple- nam hujus^lingVEe peritiam haiid pauca defuiffe; deprehendet enim> q\ti inprimis translationes ejus cum Gr£eci$ archetypis velit conferre, eum inter- •dum Grseca, quse interpretetur, hind fatis effe afre-' cutum c) j atque adeo ea ponere, qu^E.a mente auc- toris plane fint alierta d) , interdum conftructionem verborum, turb-afre e), interdum, quod voces rarior re« non intelligeret , nomina apeliativa ut propria c) Cfr. V. c. initium proceniii Eufelni ia Chronicu.n1 Ca- nonem apud Scaiiger. 1. c. p, g^. cum ejus verfioae Hieronymiana ib. p. 54. Cfr. Cierici Quaeft. Hierom p. 51 fq. Amftel. 1700. g. d) Cfri ejusd. procemii verba : evpm re TTcth sf^i^dtioKr'^ ij^iCijB^fj cnm Verf. Hievonymi ; porro , th Trepi hi^yopav Vertit Diagors familiares pro: Diagoras: TroiKiXoTsXvog Cveffutus) ei eit homo artis plumari.s etc. Cfr. ScaHgeri Ptoleg. in ]. c. e) Cfr/ejusd. pi-offimii verbat xctTd Jk ^siA.ipei.i^iv -^ ^ftsc^vTciTOV cum interpretatlone Hieroti. 99 transtullffe f), interdum, ubi de fenfu: vocabulo- runfrhsBreat, ctymolpgiae viam male fecutum effe g), ; necrMfeoin -;V. T. verfiorie ob prave intellectos in- '. terpretes':Graecos erraffeh)^ ■ildem lingvae hebraea:, quae tunc; temporis a doctoribus et Graecis et Latinis prorfus negligi fole- bat i)i, optime gnaruserat, nec in Chaldaico fer-. mone hblpes. A juventute inde ad : extremam us- qiii inprimis translationes ejus cum Graecis archetypis velit conferre, eum inter- *dum Graeca> qu£e interpreteturj haud fatis effe affe-' cutum c) , atque adeo ea ponere, quae.a mente auc- toris plane iint aliena d) , interduiii conftructionem verborum turbaire e), interdum, quod voces nirior re« non inteliigeret, nomina apeliativa ut propria c) Gfr. V. c. initiuin proffimii Eufe!>ii ia Chronicu.n1 Cii- nonem apud Scaiiger. 1. c. p. g^. cum ejus verfione Hieronymiana ib. p» 54. Cfr. Cierici Quaft. Hiei-oir, p. 53 fq- Amftel. 1700- g. d) Cfr* ejusd. procEmii verba: evfia)!/ re ttclp e/BouiOKr'^ i]^iu3'i] cum Verf. Hievonymi ; porro, 01' Trepi i^iayopav Verdt Diagor:? familifires pro : Diagoras : TroiziKoreXvog Cvetfutus) ei eCt homo artis plumari.iE etc. Cfr. Scaligeri Puoleg. in I. c. e) Cfr/ejusd. pl-ocmii verbal Karct Jk Sfi^i^^^ij/ — Tr^ecrfivrdrov cum interpretatione Hieroti. 99 transmlifle £), interdum, ubi de fenfu; vocabuics- runfIhsBreat,,etymolpgi3E viam male fecutum efife g), nec MiDo in -fV. T. verliohe ob prave intellectos m- . terpretes'-<3r£coserrafre h)^ -1 Idem lingvjB hebraea!, quse tunc? temporis a; doctoribus et Graecis et Latinis prorfus negiigi fole- bat i)v optime gnarus- erat, nec in Chaldaico fer-; mone hblpes. A juventute inde- ad : extremam us- 17; et 18 fuperhiuntv-potefl comparari; neque enihi tan- tum telicjuatnim diareetorum Orientalium, Chaldai-'? ca excepta> .dfcientia carebat j faltem non nifi . perexi^ gua gaudebatj f^d deprehendet quoque docti vcrfio dertium feculo 8, jam plurimis vitiis conta-, minata , atque magna ex parte cum antiquiore vul- gata confufa , publicam auctoritatem obtinuit, Ab Alcuino quodammodo correcta, rurfus per longum feculorum decurfum multiplici corruptione defor- mata j tandem a fecuio ihde decimo fexto variis va- riorum conatibtis . aliquatenus purgatu et reftituta eft t). - ' ; ■ Quemadmodum emendatiorem evangeliorum verfionem Occidenti procuravit Hieronymus , ita ;in corrigenda ad 70 interpretes latina V. X. trans- s) Haud magni efTe momenti videntui-,'* quJB contra utlli- tatem -ftudii Hieronymi codices gi-aecos conferendi at- tulit Garbelli in ep. ad Blanchini, inferta hujus Pro^ leg. T. I. Evangeliarii fol. 43, 44. - t) Cfr. Proleg. Vetftenii in 'N- T. cum notis Semleri, p- 329 f^ quam riianc -vtilgatami:b) s : nuncj yete- a):i\4a pi'fftet-jb|t^c alias^plures /V^ Tv ti'^i\s|atio^eS;ante, ^ , , Hieronyraura habumnt Latini, incert^nj eft^ negat hocEichorn (Einleit. ins A. T. i. T p. aaiOj "niotus maxirhe &agrtientomm> qtia ruperrurit/ antehrefoii}'-- jfnianbruin cSnfetifuj cUm Verb AugUflitiu9ifHedoctr.^ Chrifti 1. i>. "c.xiv) de.ftTlmerari nefcii Ktt^^ '''■'■ terprfeturti multittidine" ita umvel-fe loquattu:^ . ut vix; de Tpio. N^ T. cogitaffe putari po{5t, cum pprrp ad» ; modum veil fimiie yideatur, per tot feciila tantam . ecciefiarufn ktinarum miiltitudinem et diyeriltateni ' fton eadehi V. T. interpretatione ufam fefle, cuim de-' "^niquept ipfe Hier6ujr'mUs (ei). ^5. p. ^g^f^A^et Hi-' iarius Pictav. ^inPf. 54. Opp. p. 103. C. led. Parif .i5p3-) plufium interpretufn latinorum Jaciaritmcn- ' tloriem, -prtotaisllius videtur, plures ante Hieroriynium. fuifle verfiones y.T latinas, quartim tamen eirettn-' tiffima, qUam Hievonymus vocat vUigatain, Auguft^- 'nus ttalam fivci Ut alii volunt, ufitataml" Harum vera Ver^fionunl huhc non hifi pauca ftiperfunt fiNa^mentai . cum \\\ Patrum fcnptiS, tum in antiquis "latiriis codi*- cibus, Pfalteriis, Millalibus, 6reViariis, Officiiis fpai-fa, -afque cura 'eruditorum virorum, v. c. F&bri Stapulen- fisj J6f. Mar. Cari', iThomafii, Blarichilni^, Sabatieri , coUecta, ef edita. b) Quia ex editioue .rajy xisij/^j five Mtehiexaplari fact^ ' erat, Cohim. iri Eccl. 1. 5. T.j. p. S^^-P- et ali^i. • IIOL rexn -c) noinin^ j feculorlbrte-fe.cundp coiadita?^. • nec . cx ipfislibfcisrhebrsis ducta , fed ad gr^cumfjoin- terpretum-textum exprfeffa. , jErat auteiri haec v:erfio; iatina, quae tunc temporis communi Latinorum ufu tereba:tur j^^ita et male accurata, et vitiofa, ut ihaxi-- iha. adeltet ^ittiendationis neceffitas. Ut ertim" tace- . am , eam itbh' ex ipfo fonte hebrseo hauiftam fuifre, mendofefn.a^Qdum fequebatur antphexaplarem 70 interpretun? editionem; q.uce pofiiea «otj/;; five-vulga- ta diceba.tQi-"f). . Hujus enim Verfionis Alexandri- < nae, c. ai z%^. ante natumChriftum conditae,^cum - fumml elfet auctoritas et vul^atifiimus ufus g) yfieri hon potuit, quin auctus in immenfum codicum hu- merus jriultiplicem quavis noya defcriptiohe cre- c) pppoiitaiTL fc. ab ipiTo Hierohyrrio conipofits, quiE nova au^iebat', pnrf. in verf. Jofv. T. 9. p. 355 et alibi. d) Eicliorn I..C. §. 322. , _ e) Omiies omnino ahtiquir verfiones lafinx e>: traiislatione - 70 ihterpretuni- expireits fuifTe videntur, cum verfio _T^V ^^^prffcipue apud , Chriftianos recepta , GraEcaE liiigvff ufus in pccidente fat frequens, lingv/e vero - Hebrff« hotitia tantum ,non plane inaudita effet ; cfr. Auguft. -1.. c. Buddei Ifagog-. ad theolog. uii^verf. T- (5- p- I53I' Cappelli Critlc. Sacr. 1. 5. p. 35:3. f) Hier. ep. io6- P« 635. Carpzoy. Critic. ^acr. V. T. ■P. 2- c. 6. p. (J64. Eichorn I. c. §. 325- g} -Eichom 1. c. §. i65. Politz Theologre der fpaferii juden Th. i- p. 250 fq. rii fcentem gigneret- textus gr^ci depravation^m-Ji)-, quae ad fumnjum pervenerat temporiS) :^atio inter Chriftum' et Ori^enem interccdente e), in quod ipfum cadit veteris illius vei^fionis latina: drigo,'- facile igitur patet, raatre adeJo vitiofa filiaift liaud natam efle meliorem> liec ipfa verfionis latin® pfi- mordia corrupti6ml)us carere potuiffe, quibus tex- tus Tcov ti^Qt infectus; Ad hancce nativamVetetis' illiUs verfionis l^tins vitiofitatem acceilit, quod tem- porum iapftii exemplarium copiai librariorum im- peritia vel negligentia et criticbrum vel fcioloirum temeritate, teftilatis Auguftino et Hieronymo, ita va- ria facta erat, ut vix tolerari poffet, ita fiiipecta, ne in GrEECO aliud inveftiretur, ut inde aliquid proferi-i aut probaf i dubitaretur k), ita fibi diffiniiris, ttt tot efTeiit exeihplaria, quot codices l). . Hiiic igitur confufioni medelam allaturUs Hie- ronymus, priinuni m) praElufionis inftar, Pfalteriunii ad communem T niilla accurajtione cri,tica; ufusj nec quid eiTet mutatumx nec quompdoj fignifi- cans.; nihilo tamen fecius,a Romana ecclefia^probata: eft, unde etiamnuin,]Pfalterium Romanum audit o). Qu£B correcta Pfalm^tum ycrfio cum poftea librario- rum negligeiitia vitium denuo cepiflet haud imum p), eam in Falsflina, ufus eme.ndati,flima ^p.interpre- tum cditione, quam e bibliotheca Caefarienfi fibi de- fcribendam curaveratj'), : incudi reddidit s), (quse po- fterior Pfalterii editio, ab ecclefia Gallicana receptaj <3aUicana vnlgo appelkta efl) t), unde ad reliquum -omnem V, T. canonem eadem.r4iridne,.ador,nandum perrexit. Tn hocce vero propofito exeqUendo ita verfatus efl, ut verfipne vetere latina cum textii Gr^co hexaplari er cum ipfo Hebrseo collata , qu^- cunque cum his confentirem, non mutata relinque- ai ■ , ' .■ --■.■'■* ■ . . . n) Praef. in Pfalt. T. lO. p- io5^. " ^) Martian. Proleg. ad Bibl., 3iv."'HieTonyini. -'Pelncljs - coninieatax'ii de 'fci-iptt.^Iai. primoraim 5 feculorum, p. 186- .p) Ptjef: 1n Plait. 1. g: .. ; . ■q) De ]iac textus Ta,y -o Tecenfione per 'Ofigenem procu- ,,Ti;ata:cfr. Hpdius de biblipr. textitms origin. life. 4* -c 2. Micharu 1. c. §.ji6g:. (Sfaflii Philologia facia eclit. a Pauer. T. 2. Ps i. §• 48' P- 3^1 fq« i) Comm. in ep. acl/Tit£iiii c. 3. v-:^. s) Prsf. iit Pfalt. 1. c. t) Gfr, Martian. et Odrk^i^. U. qh-. 113 tot, quicquid haberet verfio graeca, quod inHebraeo deeffet, obelo praefixo diftingveret , quicquid vero in To;? 70 deiideraretiir , fub afterifcorumfigno la- tine adderet u) , non tam ex ipfo, Hebrseo transla- tum. quam ex Gr^ecis, quae fub afterifcis hexaplls fuis ex Theodotionis verfione inferuerat GrJLre- ■ '" «' iiesv); porro ubi nomina propria et in Gi^eeca er Vetere Latina effent perverfe et barbare Suxpreffii, ca ad ipfum textum Hebrscum emendatius fcribe- ' ret X), falfis et ambiguis Veteris Latinae vocabu- lis rectiora et finitiora fubftitueret y) , ordinen-t denique, ubi in Latina aut GrEeca verfione pra-po- fterus et confufus ejffet, ad codicis hebrfci fidem re- vocaret z). Ex hacce 'Hieron}^miana V. T. larina verfione -non nifi Pfalterium et Jobum fupereiTe, ideo^naxime dolendum eft, quia ejus ope textus Tfidi/yo hexaplaris, qui non nifi interpolationib as u) ^Praf. in Pfalt. 1. c. Prsef. m Vei-f. 3 libror. Salom. ex Grseco T. 10 p. 435- Praef. iii Verf Job. ex Gr^co, ib. p. 47. Ep. 112. P-74(J- ] ' v) Hodius 1. c. lib. 3. p. 354. x) Prirf. in libros dierum cx Grarc. T. 10. p- 432« Hac in re fe Judaeo quodam ex Tiberiade adjutore ufum efTe, eodem.loco dicit. y) Pricf. in 3 libr.. Sal. 1. c. •z.) L. c. Ejusdem confnfionls mentionem facit in Pr^f. ad Verf. Jerem-. ex Hebroeo. , cfr. Repertorium fiir bibl. und morgenl. Literatur. Th. i- P- 1^9- H H4 • . .. . • '-''^' . ' -' -^■■^ corrujptiffimuis , et cum antehexaplari {KQivtj) confu- lus ad nos pervenit, magna ex partei non fine multa ipfi textui hebraeo acceffura luce, purgari etreftitui poffet. - Caetef um emendatior hsecce verfio latina, quae Hi^oftymo haud exiguam in laudem cedit, mox ie Latinis plerisque probavit aa) ; ecclefiae Ro- mana et Galticana correcras Pfahcfii editiones pu- blice receperunt, et Auguftinus in emendatam Jdbi verfionem COmmeiitarium fcripfit bb); neque ta- men deerant, qui ei iniquius detraherent cc). Neque verfionem V. T. latiham e Graeco fac- tam emendaffe contentus, Hieronyinus novam ex ipfo textu HebrcEO condendam funiiit, caufis impul- fus, quae fupra a) allatEe funt. "Negari nequit, Hie- ronymum admodum idoneum fuiffe , qui hoc niu- nus fufcipere poffet; efat enim hebrsei , chaldaici,' graeci et latini fermonis apprime 'perittis', et in om- nibus, quotquot habuit illa stas, interpf etatidi prae- iidiis optime verfarus; artem crificam ab Origene didiceratj" interpfetisque ofEcia ita egregie cognita, et perfpecta. habebat, ut pulcherrimain adeo poffet aa) Hsec fiiie dubio caufa, cur aiitiqUarum verfionum lati- nartim tam pauca fuperfint. ■,'■., bb) Eichorn 1. c. §. 336. ' • cc) Vide fupra §.14. - ' a) §. 15. de iisdem inftitu^ionem b) proponere , licet ipfe rurfiis exemplo fuo veram probaret hahc rfenten- tiam, facilius efTe prascepta tradere quam fervarej accedit,, quod erat in nolti-o mira gnavitas et omnia conando vincens induftria. Tanta virium ficul- tate de;xteritateque inftriictus ubi aliquis ad V. T. ihterpretandum a:ccedit^ haud exiguam foi f icit ex-. ^ectationem, nec. vuigai-is piraeftantiae opus nobis ab-eo jure pbllicemur. Huic fpei noftriim hep pla-- ne defuiffej nec per omnia fatisfeciflc , exiisj qu£ iequuntur, patebit. / Ih V. T. ex hebraeo latine reddendo ita verfi- tus eft Hieronymus , ut maxime texium hebrseum fundamenti loco poneret c), Syrum quoque et Ara- bicum fermonem interdum confuleret d) , Rabbino- rummaxime de Tiberiade fententias, peritiae fuas modefte difEfus , identidem audiret e) , Graecos' in- - ti i b) Ep. 5^. de optimo genere iiiterpretandi. c) Vrxf. in Verf. Paralip. ex HeFrieo, alib. d) Pra^f. Verf. Job. ex Hebr.' e) Prfcf. ih Verf. Job. , Tob. et alibi. ' Hinc inteliigi- tvtr, cur inter omnes antiquas V. T. verfiones nulJa textui noflro Maforethicb propins accedat Vulgata. Hieronymus nimirufn Judsorum ex Tijberiade, qui jam tiinc de critica V. T. eme:idatione optime me- reri coeperant, confilio et fine' dubio ab iisdem ac- ccpto codice Cpi-a?f. ad Verf. libr. diorum) ufus ed. ii5 terpretes, TOvg 70 ■ nimirum., Aquilkm , T^ebdotio- nem, et Symniachum diligenter conferret, iisdem- que, maxihie 70 interpretibus, ne nimia novitate ofFenderet, fe, quantum falvo textus hebra;i fenfu fieri poflet, accomniodar.et f). Hinc fit,> ut inter-, piretatio ejus nunc huic nunc illi Grsecs verfioni propius accedat, eademque inconftantia in caufa eft, cur, ubi appareat hujus translationis cum ve- tere latina ex graeco confenfus, difficillime poffit di- fcerni, utrum hic a recentiqre interpolatione , art Hieronymi interpretis timiditate repeti debeat. Ab iisdem vero ex Tiberiade Judttis Mafora profecta eft. Cfr. Eichhorn 1. c. §. 121- fq. et $. 333. f) Prsef. commenr. Ecclef. 1. c. "hoc breviter admonens, "quod nullius auctoritatem fecutus fum, fed de Hes "braeo transferens, maxime 7^0 confuetudini-me coap-. "tavi in his duntaxat,' quae non multura ab Hebraicis "discrepabant. Interdum Aquila? quoque et Sym- "machi et Theodotionis recordatus fum, ut nec novi- "tate nimia lectoris ftudium deterrerem, nec rUrfus "cdntra confcientiam , fonte veritatis omiffo , opiiaio- "num rivulos confectarer." Brevem iiiter lianc Hie- ronymi interpretationem et verfionem rcoy 70 com- parationem inflituit R. Simon. in Hiftoire critique du -VieuxTeftament a Rotterdam 1685- 4* i- 2* c. 13. p. 257 fq. j unde patet, Hieronymum nunc religio- fius, nunc liberius quam rovg 70 textum hebrarum expreffifTe, alia ab his, alia ab illo rectius pulchrius- que efle tra^islam. laem tanten Hieronymus , quanquam ipfe hanc in- terpreti rectiflime ponit, et Cicerpnis aliorumque exemplo commendat legem g) , non tam verbum ' verbo effe reddendum, quam genus omne verbo- rum vimque fervandam, haud raro h) literam pres- fius fequitur, unde accidit, ^ut interpretatio ejus in- terdum obfcura fiat et hebraismis plenaj caufave- rOj^cur ita in S. Scripturae interpretationje iibi ab illa lege difcedere licitum atque adeo neceffarium cfTe putaret, hsc erat, quod fibi perfvaferat, in iingulis verbis 'hebraicis eorundemque ordine latere mjfteriumk), ad verbum exprefTa interpretatione religiofe fervandum, quales pucriles ineptias et fenfus perlpicuitati et latinae orationi paflim ob- fuiffe, non efl, quod debeas mirari. Idem varia, autipfe non accurata fatis peritia inflructus, aut magiflris Judaicis plus- juflo confifus, male atquc g) Ep. 57. p- 305. Ii) Neque tamen femper, ut vidlmus. Hlnc mlnlme tutum foi-et ad Hieronymi verfionem, fi vel pura et inteme- rata ad nos perveniffet, textum hebraicum corrigere. i) Cfr. Slmoh 1. c, p. a5o- k) Ep. f'^., p, c. "libera voce .profiteor, me in ihterpretatlone "Grffcorum, non verT^um e verbo, fed fenfum ex- "prlmere de fenfu, absque fcripturis fanctis, ubi et "verborum ordo myflerium ef^." 118. , • . ' adeo abfurde interpretatus eft I) ; alia ex conjectura vertit, alia omiiit n) , ,et in locis obfcurioribus in- ; terdum paraphrafi ufus eft o)j adde, quod multa ita tumultuarie expedivit^p), ut omnis opus limandi cura non poffet non abefle. Haec tamen vitia, quse diflimulare non licet cenfori apartium ftudio alie- ' no, rurfus non obftanr, quo minus ab hac ipfa in- terpretatiorie Hieronymus multas habeat easdemque, maxime ii illius aevi conditionem. Ipectes , haud leves commendationes , quibus pretium fuum a jrur dice aequo nunquam denegabitur. Sanc ■ vel hoc laude digniffimum erat, quod primus ex Patribus Pccidentalibus et propemodum unus vidcrit , c^ecu- tientibiis omriibus, ipfum foritem hebraeum adeundi' neceflitaiem, quod folus verfionem latinam ex textu hebraeo conficiendi opus aggreffug fit , idque fingu- lari induftria et conftantia , fpreta- Clericorum in- vidia, perfecerit Neque vero male propofituni execums eft; licet enim haud expers fit interpre- tatio ejus vitiorum, quae diximus fupra,' vefs ta- 1) E-.c. Jofv. i4,.'i5. 15,15. Jud. la, I. etc; cfr. Cle- rjci cbninieiitar. in 11. cc . m) E. c Jud. 3 ,22. 5,2. 15 > 7" ctc. ; cfr; Clerici coib- ineAt. in hsecce loca. n) E. c. Jud. 3^ 2. 6, 22 19, 6' etc. o) E. c JolV. 2 , 1 5-. 1 1 5 1.7. Ruth. 4 , 5. etc p) Vide fupra.§. 15- ^^9 ^ ~ • '• menprerumque exhibeiitur verborum %nificatio- nes, fenfus literalis maxima ex parte commode at- que adeo interdum eleganter exprimitur^ et multa, quae interpretem poftulant locorum peritum , ab 'Hieronymo, qui PalEeftinenfia omnia optime cognita habebat, facile et apte expUcantur, Idem in fin- gulorum Ubrorum prolegomeriis ninltaL docte, .acute 'et libere q) monet, imprimisque , iit ccepti fui utili- tatem neceflitatemque probet et defendat, m 70 in- terpretesjfeveriorem r)j nonnunquam forte iniqui- q) iu pra?fatIone e. c. ad Esdr, et Nebem, gum et ^um Eisdrx librum fQmnia diferte vocat; iii prarf. ad Dan,, Judaum, • liiftoviam Sufannje et reliqups Jibri Danielis appendices ut fabulofps acerbe fatis ridentem, iuduGit, nihil contra monens, quin adeq narrationes de Bele et dracone fahulas dicit, id quod Rufinus ei ingentis crimiiTiis :inftai- objicit, Invectiv, adv. Hieron. 1. 2. \ T. 3. p. 653. A. r) E* c. Prasf in Gen., Pfqlt., Job., Paralipom. alibi. cfr.* Hodius 1, c. P. 2. I. 3' p. 363 fq^ - Idem tamen alifji - verfionem 70 interpretum quafi optimam et ab homi- . nibus divinitus afflatis profectarh laudat E. -c. Praf. in.verf, Paralip. ex Gritco. Apolog. adv. Rufin. 1. 1. T, 2. p- 518' Facile vero patet, non, ut cenfetMo- "rinus (Exercltatt, bibl, lib, i, Exerc. 3. 4.) ex locis, in quibus Hierpnymus verfioiiem 70 irirerpretum pre- -.^bat et laudat, em'0.11ienda elTe, in quibus eam repve- ^i,e.udit,- potius ver.o credendum, iila ab eo data effe , auribus vulgi Clerioorum , nec e,um unquam ita lo- lao orem s) exercet cenfuram. " Varias quoquc notatu dignas lectiones ex hac verfione haurire licet, nec pauca ad textus et verfionum hiftoriam pertinentia, utiiiter inde difcuntur. Cffiteruin hsecce ex Hebrgeo interpretatioj quae prEEter libros canonicos, etiam ' Tobiam , Judith et apocryphos ad Danielem, Eftherum' et Jeremiam- appendices t) complectitur , mox tantam , . initio ■quamvis multis displiceret, nacta efl: auctoritatem, ut Vetus Latina tantum npn penitus exolefceret, ma' nibusque Chriftianorum fuinmoveretur ; fuccedente vero tempore ob hunc ipfum yulgatifiimum ufum cuturum fuifTej fi ^ei- Iinperitos aut inyidos Ikuiffet. Pari ratioiie, ubi nunc per JudiBos corruptum fuiflc textum Hebrojum afferit, nuiiG id diferte negat, vel illud non ex animo dixit, fed nonnifi ut aliorum quorundam fententls fe conformaret, quod putat Si- mon (Hiftoire critiqve du V. T. lib. i. c. ip), vel pofteriorem fententiam, mifTa priori, aetate provectior amplexus eft, quod ftatuit Hodius 1. c. p. jgo. . s) Ita haud raro eos accufat, quod varia omiferint, ubi tamen non nifi diverfam lectionem fecuti funt, v. c Pr^f in Gen. et Paralip. cfr. Schroeckh J. c.T. ii. t) Hos vero omues ipfe apocryphos e(Te declarat: praef. in Tob. et Judith.; comment iu Efther. — ante addita menta Danielis ^ aute canticam 3 puerorum j et ad fiuem ^ Hif to r ica.' Nequc vero interpretem Sacrae ScriptursE egiffe contentus Hieronymus,- eandera prolixis il- iuftravit cpmmentariis ,a). Sane ii ipectes dexteri- tates, quibus noftrum fuifle ornatum fupra obikr- vavimus, non inficias ibis, eum haud male fuifTe prgBparatum, qui hafce partes fufcipere pofiet, idem verOj fi commentarios ejus inlpexeris, concedes, lat tenues effe, quas ab iiac opera ffbi vindicare queat, laudes. Pertinent exegctici ejus labores partim ad Novi partim ad Veteris Teftamenti libros expHcan- dos, In operibus fuis ad V- T. exegefin fpectantibus folet eum codice hebra?o ^onferre verfiones grsecas et latinas' cum veterem tura novam a fe conditam, cujus pofterior is auctoritatem quo contra nimios 70 in- terpretum admiratores defendat, ut illos inimicius, si) Hiice quoqiie annumerandiE furt ejjiftols eju5, qu^ dici iblent eritics, in variis^oitriusque Teftairaenti locis ex- pUcaudis^ verfantes. 129 ' npnriunquam ferte iriiquius b) infectatur, neque ti- men femper iibi" conftans, ita textus hebraici hono- rem ftrenue vindicat. In ipla expoiitione magni ex parte eam fequitur rationem, ut,-f£pius neglecto quid fui ingenii viribus fuEque eruditionis copiis tentandi conatu, egregie fe exegetae partibus functum 'effe putetj ubi plurimas diverfiffimasque priorum docitorum v. c. Origenis, Didymi, Apollinarii, nec non interpretum Judaeorum c) fententias cprrafas enumeraverit, lectoribusqufe, ne fignificato quidem, quam ipfe prsferat interpretationem, liberum reli- querit eligendi arbitrium d), quafi exegetsE id unum ^^{fet officii, ut variarum fententiarum farraginem absque uUo judicio et cenfura lectoris oculis fubji- ce;ret. Poffet fane hsec ipfa ratio haud incommoda b) Cfr. prfffat. prsefix. editioni yo interpretum. Cantabrig. l665,- %' et Siinon Hiftoire crit. du V. T. 1. 3. c. 9. ' p. 395. . c) Comm. in -Nahum c. 2. i.. alibi. d) Quatn Hleronymus velit efTe commentariorum legem, patet ex verbis ipfius in Apolog. adv. Ruf. lib. t. T. 3. P- 47-1 • "Coramelitarii quid operis habent? alterius "_ "dicta edifTerunt, quar obfcure fcripta funt, plano fer- "mone, maiiifeftant, multorum fententias replicant, "ut lector, cum diverfas explanationes legerit, judicer, "quid verius fit, etc*" Cfr. Prasf. comm. in Jer., ubi fimil^a habet. I ibi(ceriferi, ubi invidioiius intellexit, fe illo cohimentandi iriodo optime- fibi profpexifTei Neque tamen ita in aliorum interpre- tatibnibus congereridis aCquievit, ut omni judicio et cohatu filo abftineret; haud pauca, riiaxime quoad verborum fignificationes , aritiquitates Judaicas Ver- iioriesque GrsEcas de fuo dixit, et riorinuriquam adeo magiftrorum fuoi*urii/Jridaicorum iriterpretatiories ^ quas alias plurimi fecit, damnafTe reperitur e). Serifum-, illiUs asvi opiriionem et corifuetudi* neni fecutus, ubivis reperit aperturii five literalem' et reconditum five allegoricum et myfticrim. In fenfu literali, quem allegorico folet prsemitcere, eriiendo lectionis eruditionisque copiam amat often- tare, varias variorum feritentias fedulo congerit, muka fubtilius excutit, muita ex traditionibus Ju- daicis haufta infpergit, multa fatis acute videt, haud paucis, quse locorum Palsftinae morumque Orienta- lium periturii pofcunt iriterpretem, utiliffimam lu- e) Cfr. Simon I. c. p. 595. cem affiiridit, oratioriem'fl6fculis verficulxsque iden- . tidem diftingvit, et practicas pro re nata fubinde f addit fententias. Univerfe autem interpretis offi- cio eum parum iatisfecifTe, nemo, qui vel fugitivo oculo commentarios ejus perluftraverit, non facii- lirtie deprehendet. Neque enim tantum literas anxie premit, fiEpe in vocum fignificatione errat, ineptas etymologias et abfurdas interpretationes promit f ), argutiis Rabbinicis delectatur g), vana^ fectatur fubtilitates ), nugas profert i), infulfa di- ipiitat k), in meris opinionibus negligenter acqui.e- ^cit 1) , parumque ipfe fibi cernitur conflare m) ,• . f) Sat exemplomm prsibet una de merilionibus epiftola^rg. g-) Cfr. Gleric. Quaefl:. Hievonymian. p. 474. Ii) E. c quid difcrimiuis interfit iiiter hominem Dei et vi- rum Dei. Ep. 130. p. 1043. C. , i) E. c. conjunctis literarum aliquot iignificatibus , ex toto alphabeto hebraico 'j fententias conficit. Ep. 30. p- 147- Hebraicam vocem : nugim, patat effe ean- ' dem ac latiiiam : uuga?, atque hinc coliigit, dingvam ^ hebrajam caterarutn omnium matrem effe. Comm- in Sophon. c. 3. v. ig- .k) Vide e. c. , quae init. Comm. in Eccl. difputat , quo fenfu ■omnia fint vana, quo feniu nihil fiat novi etc. 1) Vide e. c. , quas ad Ef 2, 16. male de urbe Tarfchifch (Tarteffo) diflerit, de qua tamen faciie veriora perci-' pere et fcribere potuiffet. m) Non tantUm, qua; uunc vimperat,-alibi laudat, v. c. 13» - fed illa quoque prorfus deftituitur, <]ua nullus un- quam carere potefl: idsneus interpres, facultate uhi- verfum auctoris ^oniilium et idearum feriem unp veluti obtutu compreliendehdij ejusque iri.mentem ct ingenium omne fe yeluti totum infihuandi ; nec minus in eo deiideratur fubtilius illud judicium et elegantis fenfus, qui a poeticorum maxime libro- rum interprete- plane nequit abeflfe. Hinc fit, ut inprimis in librjs poeticis de confilio auctoris planc _ fecu^us, nec uUa contextus habita ratione, fingula commata quafi disjunctas omnisque mutui nexus expertes fententias interpretetur^ hinc ut nihil ei difficuitatis moveat confufus oraculorum ordo, nec quid fuboleat de congeftis in unum librum diverfae setatis et materise monumentis ; hinc, ut ad poetici fermonis lumina, ornatum et fublimitatem plane hebes, cum pofl^et per fingula Jefthetice eundo ani- mos larga pulcherrimarum obfervationum copia de- lectare, taedium potius inanium verboruni fluvio lectoribus creet. ILiterali interpretationi allegbricam plerumque fubjungit , et mjfticam, Ha:c ei plane in deliciis «ft. Senfus reconditos et abftrufos, vel reclaman- tibus maxime verbis, cupide venatur n). Typus 70 interpretesj fed etiain eadem diverfis locis aliter - interpretatur ; cfr. Cleric. Ouaefi:. Hier. p. 452 et 472. n) Lege v. c. Comm. in Eccl. c. 12. ep. 54. de vefte facer- dotali et ubicunque alibi. reperit ubivis ,^ ubivis vaticinia, qusc quibiis eon> probatai^nt eventis,, femper folet in promtu ha- bere o). ' Neque tantum facto probavit vanum hocce, interpretatiotiis genus, fed longis- quoque ex Origene allatis locis ejusdem przeftantiam neceflir tatemque, literalis vero interpretationis, tenuem vi- lemque ufum evincere conatus ell p),; Nec mi- rum eft., tantopere my-fticam illam et ailegoricam interpretandi rationem noftro arrififlfe, cum et ce- leberrimos quosque theologos fibi haberet p.raeeun- tes q), et hoc ipfum interpretationis genus ingenii exercendi fagacitatisque oftehtandas fpatioiiflimunv gratiflimumque. campum aperiret. , Nihilo' tam.en fecius ipfa fanir ratione interdum de hoc ^bufu, fed fruftra, mohitus videtur r), nec raro ingenium o) Lege e. g. Comm. iii Ef. c. 7, 14. c. 53, 13., ut ta- ceam alia loca innumera. p) -Comm. in Gal. cap. 5. v. 13. q) .Tevtullianum , Cyprianum , Clementem Alex. , Orige- nem etc, cfr. Mosheim Commentar.de rebus Chri-. ftianorum ante Conftantin. M. p. 299^^. 307 et 520%. Schuljer Gefchichte der popuK)ren Schrift-ErklaiOing Th. I. p. 5ifq, Tubing 178-2". g* Rofenmaller Hi- ftpr. interpret. libr. facr. usque ad Origenem cap. 3. Qelrichs 1. c. p. 15:3 fq. r) Praef. comm. in Jon. et ipfum comra. c. 4. v. 3. 134 fuum. mirifice vexarc cdgebatiir , ilt invitis verbis fenfum {piritualem poffet extorquere s): .CsEterum id quoque circa hofce cdnmientarios efl: obfervandumj eos maximam partem tanta celeri- tatp et feftinatione effe profufoSjUt ne poffet quideni dbsque iniraculi novitate ulla cLXPi(^eia> aut nitor ex- , Ipectari. Ipfum teftem fui locupletiflimum audia- anus fub finem eommentarii in Abdiam : ''h-^c ad "'duas, inquit, lucubratiunculias, Veterum auctprita- ^'tem fecutusi et maxime expofitionem Hebraic'dra> "propero fermone dictavi, aperuique os meum, fed -'nefcio, an illud Chriftus impleverit;— aliud eft "ftylum fepe. vertere, et^ qu£ memoria digna funt, "fcribere; aliud, notariorum articulis prfeparatis, "pudor^ reticendi dictare, quicquid- in buccam ve- ^'nerit;" cui loco plurima poffent fimilia addi. §^ ^8» QusE dicta funt de Hieronymi in V. T. com- mentariis et epiftolis exegeticis,. maximam quoque partem in opera ejus- ad N. T. exegefin pertinen- tia a) quadrant; Senfum literalem interdum haud inepte explicat, nexum vero et orationis ferienx s) Ep- 77. p. 459; C.D. Epi 7g. c(e maiifionibus Iftaelit. in defertOj qua nil coacflus, iiil abfurdius Unquam ab iiiterprete allatum-crediderim* ' a) Quae rurfus funt et commentarii et epiftola?> plane negligit ; varia ex V, T. haud male illu-. ftrat b), parum tamen in hebraismis rite interpre- tandis fe prtebet exercitatum. Varias variorum et orthodoxorum ^ , haereticorum promifcue cumulat interpretationeSj quibus fuas interdum inferit fen- tentiasj lectorem tamen, quid fuum fit,, quid alio- rum, incertum relinquens j [fenfus allegoricos et myfticos fedulo rimatur,' vaniffimis rionnunquam indulget typorum fomniis c) ; varicinia de imperii Romani fatis -in N. T. iibi reperire videtur d) ; in hseretieis refutandis copiofus eft, inutilibus lecto* rem fepe detinet ambagibus; practicas paffim ad- mifcet fententiasj narrationes JsT. T. , qu^ poffent repugnantes videri, haud male inter fe conciliarc ftudet e) j muka fatis libere monet f ) ; varias quo- , b) Loca aut verba hebraica, quas e V. T. illuftrationis caufa ab Hieronymo funt allegata, eum non caracteribus hebf aeis fed. latinis expreffifle , quemadmodum quo- que Gracci interpretes liebraea gntcis literis fcribere folebant, probavit Simon in Lettres choifies, T. i. Lettr. 35. p. 301. a Ainflerd. 1730. g. Lu^ulenter iioc confirmat ep. 20- adDamaf. p. 6§' A. c) Quatuor v^ c. evangelia quatuor Ezechielis animalibus adumbrata efle, oblervat. in praef. Comm: in Matth. ^) Ep. 121. p. 881 fq- ad a Theff. 3, 3. - - e) Gomm. in Gal. i, 17. Ep. lac ad Hedib. Qiisft. 3. p. 819- . ' " f) In Paulum e. c. duriorem exercet cenfuraiu, nunc foloe- cismos, vitiofam elocutionem et orationem trivialem 13<5 - qiie ad criticam utiles infpergit obfervationes g),' nec eiiriofi gratum fubinde munufculum defidcrar bunt h). Cor.tinentur quoque ad fingulos libros prsfationes, quae lectu haud funt indignsfe. Exege- tica igitur haeccc opera Hieronymi, quem cseterum — - bis terque bonmn cum rifu miror — -^ ob multiplicem obfervationum farraginem haud omiii carent utilitate, nec eft, quod per arva ejiis negiigentiora oberrantes raram dedignemur carpere rofam. Qui quoque poflet meliora praeflare, cum adeo perfunctorie et feitinariter in hocfnegotio ver- faretur, ut,accito notario, flatim quicquid in bucciim venifret, dictaret, atque interdum per fingulos dies mille verfus expediret i)? ei oLjicieiis, nunc juflam fermonis graeci peritiam in- primis ad fenfum arcanum rite interpretandum, nunc eruditionem facularem in eo defiderans. Comm. in Gal. cap. 3, I., 4, 24-, 6,2., Epli. 3, 3. g',!^., Ep. 121. p. 873. A. ad Colofl' a, ig. 19- .Eundem Paulum monet Hieron. prudentem pervertifTe ihfcrip- tionem av£ Athenienlis. Comm. in Tit. ^r, v. 13. Narrationem de Samfone fabulam declarat Comm. in Ep.^d Philemon.v. 4» g) Comm. in Gal. 3 , i. et 10. 5> p- h) In pra?f. v. c. lib. 2. comm. in Gal. prodit, Galatin? in- coIaS lingvam fibi propriam habuiffej eandem pjcney quam Treviros. i) Prsf. in lib. ^. comin. m Gsl. Fvxf. in,J. 3. coutifi. • in ep. ad Eph. Prius, ^qiiam exegeticos linquimuSvHieronymi labores, paucis adhuc commeraorandi lunt tres illi iimilis argi^menri libri, qui de nomini.bus hebraicis, de fitu et nominibus locQrum hebraicorumetQuas- ftiones Hebraicae infcribuntur. ; Liber de npminii bus hebraicis verfiuur in, exhibenda per prdiiiem al- phaberieum nominum, ' qua^ in V. et N. T. reperiun- tur, propriorum et hominum ct locorum figuifica- tione-et etymologia; indtcat auctor in prEfatipne, fe Philohem, qui colfecta V. T, nomina propria in- terpretatas iiierat, et Origenem,'qui huic coUec- tioni N. T. nomina addiderat, diices effe fecuturii, cumque exemplaria diffona efl*ent et ordo confufus, vetus aedificium, ut ipfius verbis utar, nova 'cura reftauraffe. Ut tacearh, univerfe non.minus an- cipitem, quam plerumque a) inutilem fi:erilehique efTe laborem fignificationes nominum propriorum fcrutandi, hoc quoque Hieronymi opus cohfilio fuo, licet aliter auctor judicet, parum fatisfacit; putidis enim inhaerens etymologiis, quae quam fint contor- nc, ipfe interdum fentit et fatetur b), haud rarp in a) ^jusmodi curfe utilitns iion nifi ad eas pertinet voces, ad quarum fignificatiQnem fit allufio,, vel ex quibus elici poffit probabilis ad rem ipfam illuftrandam con- jectura ; " qua via multis ex nomimbus ipfis utilem lucem affuderunt Bochart, Micbaejis ef Hamelsveld. b) Cfr. Clerici Qusfl. Hier., Quxft. n. p. 397-. 133 nominibus interpretandis errat c) ; interdum plures ejusdem nominis eruit fignificationes, mera arbitra- ria literariim 'permutatione nixas ; nonnunquam ex male iritellecta' yoce Graeca Hebraicani ipfani per- perarii interpretatur j alibij quod profecto fine rifu nemo legere poteft, nariiina originis Graecte aut La- tinae,e. c. Petrus, Diabolns, . Juftus, exHebraeo deri- vare conatur; multa inutiliter repetit, parumque ipfe fibi conftatj uno vferbo levis effet totius libri jactiira e)." Utilius eft'^ alterum.de fitu et nominibus loco- rum Hebraicorum opus, quod ita ex Graco Eufe- biano f) Latine transtulit Hieronymus, ut multa c) Cler. I. c. p. ;g95. Schroeckh I. c. Th. ii. p. 107. i) Ita in fragmeiito graeco apud Martian. T. :i. p. iii. Gadi vertitui' TTSipeiTijPiov ~ 0: fedes latronum j Ced Hieronymus hanc hujus vocis graecx vim non in- . telligens, temere interpretatus eft : tentatf onem. c) "Si qaelqu'un s'avifoIt aujourd' hui de donner au Pu- blic un -femblable ouvrage, il fe feroit fiffler de tout ie monde", durius judicat Simou. ILettres choifies T. I. p%* 310, jM^artianJEus vcro operis prsflan- tiam et utilitatem, prolixa difputatione (Opp. Hier* T. 3. pag. 87 - 37g) fruftra defendere conatus efL f ) Eufebius ediderat Topographiam - facram QTrefli toov TQTriKcov ev Tij deia. ypa,(p>j^ duobus libris con- tentam, quorum pofteriorem latine reddidit Hiero-- nymus , prior jam dudum iuteriit. Et a textu ^39 dettraheretj adderet, miltaret. Cum effet locorum PafeftinEe peritiflimuSj ipfeque ibi fedem haberet, vix aliiis magijr idpneus hanc curam fiifcipere potuis- fet, necmale ea functiis, haud contemriendum nobis reliquit ' geographia? biblicie praefidiunVj ^uaaquam idem fuis non.caret vitiis fat gravibusj funtj quo- rum > fitus haud accurate defignatur g) , contortae identidem OGCurrttnt etymologiae h), varia ex male intellectis Eufebii verbis male expHcantur i), multaa inutiles ex Eirfebio retiRentur repetitionfe j. ^ ^ ' " : . Addanmr de QuEeftionibus Hebraicis ift genefin pauca. Hoc opufculoid fibi |Jropofuerat, uti infti- tuta intcr textum Hebrseum, "^ vtterem Latinam Grae- casque veriiones comparatione , ct eorum refutaret Eufebiano. Gra^co reftitueudo et verflone Hlerony- mi. recenfeDda bene meriti funt Bonfrere, qui hoc .::.:,'.,''. " ■ ; ;'■ "- ' , .■'"■■■'; rtCiti-.' i opusj cominentariis in Jofv. Jud. et Rutli prsehxum edidit fub" titulo : Onoih&fticbn urbium et locoruni S, Sci-iptur£E' Parlf i^gir sib 1659 fol. ; Martiana;^ in . edit. . Opp, Hieron. T, 2. et J. Clericus, qui opus Bonfrerii emendatum etBrocardi Mbnachi de- . fcriptiqne terrae. fanctiE auctum edidit Amftel. 1707 fol.; quale a Clerico relictum eft, inferuit Ugolini Thefauro Antiquitt. Sacr. Vpl. 5 p. I feqq. Vc, net. 1746. fol. g) Cfr. Clerici .Quaft. Hier. p- 435^ — Ejusdem com- mentar, ad ' Dkit. ■ 1 1. ' 29. h) Clerici Quaft. Hien p. 54. ' i) L. e. p» 65., I4Q erroresy qur de libris Hebraiels varia fufpicabantur, et; quibus fcatebant Grseci Latiniqiie eodices, notaret vitia, etyniologias quo^ue reruni nominum et regi- onum latine explicaret k). Ipfe fibi de hocce opere . jta mirifice placebat ,- ut, fe monumentum novuni, GraBclsLatinisque ad idlocorum inauditum, exegifle, glorir*retur I). Nec negiaripbtefl: libri utilitas, maxi- , me fi ilia tenipora fpectcs. S«pe diligenter ftotat^ quidinteriverliones, inprimis Alexandrinam et te;x- tum Hebr^aicum intercedat discriminis , hujusque auctoritatem ftrenue defendit, quod dum agit, haud pauca pofteritati grat^ iGQnfervavit antiquarum ver- {lonum ifragmenta, ,,adeQ :ut vel hanc folam ob cau-^ fam: ^quam maxime optandum nobis effet fimile in omne V. T. opus. Multis vero idem libe.r vitiis laborat. Haud femjier accurata efl, quam facit Hiefbhymus , inter verfiones et textum Hebraicum compara.tioj in 70 iiiterpretes interdum fe prgebet iniquiorem; ineptas..fectatur etymologias m)-; vo- cibus et locutionibus:Hebraicis haud raro vim alie- iiam irifertj faepe ob niale intellectos iriterpretes Grascos errat n); Judaeorum commentis riimium cre- k) Prif. In Quafft. Hebr. I) Pr^f. . ad librum de nom. hebr. m) .Cfr» Ciericum I. c. p. 135 et 452« n) Cleric. 1. c; p, 455. . dit o},. fenfus arcanos venatur p),*' nec ipfe fatis iibi .conftat q). Hactenus de monum.entis Hieronymi exegeticis. ■ ■_ §. 3^ '-' ' - Ducit, nos orationis feries ad fcripta Hierony- mi polemica , adverfariis maxime hsereticis impug- nandis deftinata, quorum rationem et indolem cog- nofcere tanto plus intererit noilra, quanto -magis ad iilius £evi ingenium et iplius Hieronjmi caracterem perlpicienda faciunt. Scripta e}us prjecipuaj quae hic exaniinanda. veniunt, funt, quibus Helvidium, JoviniantilTii , Vigilantium , Rufinum et Pelagium impugnavit., In prsefcns noftrum non erit expo- nere, qvibus horum fententiis tantopere fuerit ad- yerfatus; eo autem nunc noilra pertinet cura, ur paucis defcribamus, quali pugnandi ratione ufus ijr, quaiem fe in adverfarios et fecus fentientes gefferit ; ex eo vero cseteros fere omnes hareticorum infec- tatores lioet judicare. In cunctis operibus fuis, ad hsereticos impug- nandos compoiitis, veritaterii unice ex orthodoxia o) E. c. Gen. 23. i5, Cfr. Clerici commentar. in hunc . locum. p) E. c. Gen. 13, i. 2. Cfr. Cleri«i commentar. iu hunc locum. q) E.. c. ,Gen. 11. ^8 cuoi I3j 4. ccclcfiaftica , metitur , iiirdus ad ohinia argumeiitii eorum, qui uitra fapere auderentj hinc pertinaciaj lue iatum quidem ungvem cedere docta, opiniones ecclefiae et fuas propugnat, nec fecus urget, ac fi totidem effent Chriftianismi fundamenta; parum vero ei eft, ut opiniones fuas ohftinatione vinci iiefcia defendat, nifi, ut fit, fecus fentientem hbn aliter ac hoftem infeftiffimum inimica quavis rarione vexaverit, ad ftientium compuierit , plaiie ^:onfece- rit a) ; hinc nil seque , nil ingenue^ nii moderate difputat, fed ina-edibiii jfiiimi impotentia et fiirore •abreptus, id unice agit, Jit prGflrato arte-quacunque adverfario, victoriam reportet - Non igitur mi- rum, firmorum perlpicuorumque argamentorum iocum occnpare turbidam yerborum profufionem, inania deciamationuni flumina, ingenii iufus, riliim, pcenitentiae monita., ratiGcinia jejuna b) j non mi- rum, eum non dedignari captiofas et 'fophifticas di-, ^utandi argutias, ut adverfarios fubdola ratione irr^titos ad incitas redigat, verba eorunj pro iubitu a) "Nalo, inquit in ep. 4,8 ad PiammacTi*, tale certamen "adeas, in quo taiitum te protegas, et,' torpente "dextta, fiiiiftra clypemti circumferasj aut ferieii" ""dum tibi eft, aut cadendum; noa poflum te sfti- "mare .^ietor^m, nifi adverfhrium video ■•trucidatum." h) Cfr. DifTert. Clerici de argumento tlieolog; ab invi- dia ducto, fuffix. LogicJE Jatini-. ^43 - (letdrqiifere> falfo et bdiofe! argiimentatij S. Scriptu- ram pro re nata aliter atque aliter diftingvere et ift- terpfetari c) , et, Ciceronein imitatunij non tam id qusrere, qupd veriim efl^t, quam quod nunc caufe imereflet verum videri. Mirum potius hoc , eum luljricae hujus et dolofje dilputandi rationis adeo non pudere, ut aperte fateatur, et in fe probet ejusmodi artificiorlim dialecticorum ufiim, eundem- que non tantum rhetorum gentilium et antiquorum doctorum Chriftianorum , fed ipfius quoque Pauli auctoritate dejfendat. "Didicimus, fcribit ad Pam- '^mathium d), libros fuos contra Jovinianum defen- *'densi plura efle geriera dicendi, et inter CEetera "aliud efiie yv^j/a?-»^^? fcribere, aliud hy^iLttriKcdq^ "in priori vagam effe refponfiofiem,. et adverfario "reipondeiitem nunc hsc nunc illa proponere, ar- "gumentari, ut libeti, alrud loqui, aliud. agere, pa- "nem, ut dicitur> oftendere, kpidem tenere j in "fequenti autem aperta frons, et., ut ita dicam, in- "gbmiitas fteceflkria ell, — ~ : turpe tibi eft hoften^ ^''dolis ferire non viribus, quafi non et haec ars fum- "ma pugnantium lit alibi miMri, aUbi percutere? *'iegit€ Demofthenemi TuUium, — Origenes "Methodius, Eufebiusj, ApoUinaris mukis verfuum c) Cfr. e. c. iibrutn 'adv. HelvMium ^. a p. 228 A. cuift li1>. I» contra Jovinianuni ibid. p. 25o<. d) Ev 48. p, asa, sii. 140 errores, qui dc libris Hebraicis varia fufpicabantur, cr, quibus {catebant GrseciLatinique codices, notaret viria, etymologias quoque rerum nominum et regi- onum latine explicaret k). Ipfe fibi de hocce opere . ira mirificc placcbat, ut, fe monumentum novum, Grscls Latinisque ad id locorum inauditum, exegifle, giorrarerur I). Nec negari poteft libri utilitas, maxi- me fi illa tcmpora fpectcs. Siepe diligenter Aotat, quidinter.verfiones, inprimis Alexandrinam &t tQ:x:- tum Hebraicum intercedat discriminis, hujusque auctoritatem {lienue defendit, quod dum agit, haud pauca poileritati grat^ confervavit antiquarum ver- fionum fragmenta, adeo ut vel hanc folam ob cau- fam- quam maxime optandum tiobis effet fimile ia omne V. T. opus. Multis vero idem liber vitiis laborat. Haud femper accurata eft, quam facir Hiefohymus, inrer verfiones et textum Hebraicum comparatio ; in 70 interpretes interdum fe prsebet iniquiorcm; ineptas fectatur etjmologias m)'j Vo- cibus et locutionibus Hebraicis haud raro vim alie- nam infert ; fspe ob male intellectos interpretes Grsccos errat n); Juda^orum commentis riimium cre- k) PnTf. m Qu-rft. Hebv. J) Prn?f. ad librum de nom, hebr. m) ,Cfr. Cicricum 1. c. p. 135 et 452«. 11) Cleric. 1. c; p, 455« . dit o) 5, fenfus arcanos venatur p) *- nec ipfe fatis fibi conftat q). Hactenus de monumentis Hieronymi exegeticxs. - Ducit nos orationis feries ad fcripta Hieronj- mi polemica , adverfariis maxime ha?reticis impug- nandis deftinata , quorum rationem et indolem cog- nofcere tanto plus intererit noftra, quanto -magis ad iilius sevi ingenium et ipfius Hieronymi caracterem perfpicienda faciunt. Scripta e}us prjecipua, quae hic examinanda veniunt, funt, quibus Helvidium, Jovinianutn, Vigilantium , Rufinum et Pelagium impugnavit.. In prsefcns noftrum non erit expo- nere, qvibus horum fententiis tantopere fuerit ad- verfatus ; eo autem nunc noftra pertinet cura , ut paucis defcribamus, quali pugnandi ratione ufus fit; qualem fe in adverfarios et fecus fentientes gefferit ; ex eo vero casteros fere omnes hareticorum infec- tatores licet judicare. In cunctis operibus fuis, ad hser^ticos impug- nandos compofitis, veritatern unice ex orthodoxia o) E. c. Gen. 23. 15, Cfr. Clerici commeutar. in hunc , locum. p) E. c. Gen. 13, i. 3- Cfr. Cleiisi commentar. m hunc locum. q) E. c. ,Geu. ji. ^zg cum 12, 4. 142 ccclcfiaftica^.metitur, Cirdus ad omnia argumenta. eorum, qui ultra .fapere auderent; hinc pertinacia, lue iatum quidem ungvem cedere docta, opiniones cccleliae et fuas propugnat, nec fecus urget, ac fi totidera cflent Chriftianismi fundamenta; parum vero ei eft, ut opiniones fuas obftinatione vinci siefcia defendat, niii, ut fit, fecus fentientem hbn aliter ac hoftem infeftiffimum inimica quavis rarione vexaverit, ad fflentium compulerit , plane ^onfece- rit a) ; htnc nil seque , nil ingenue , nil moderate idifputat, fed incredibili diiimi impotentia et furore abreptus, id unice agrt, ut proftrato arte-quacunque advcrfario, victoriam reportet. .Nonigitur mi- .fum , firmorum perfpicuorumque argamentormn, locum occupare turbidam yerborum profufionem, inania declamatiGnum flumina, ingenii lufus, rilum, pcenitentisE monita,, ratiocinia jejuna b) ; non mi- rum, eum non dedignari captiofas et 'fophifti-cas di- , ^utandi argutias, ut adverfarios fubdola ratione irrctitos ad incitas redigat, verba eorum pro lubitu a) "Nolo, inquit iii ep. 4.8- ad Pammach*, tale ceitamen "adeas, in quo tantiim te protegas, et,- torpente "dextta, fiiiiftra clypeum circumferas; aut ferien- ""dum tibi eft, aut cadendum; non poflum te jefti- ' 'mare vietorem, nifi adverihrium video Trucidatum. ' b) Cfr. DifTert. Clerici de argumento theolog; ab invi- dia ducto, fuffix. X.ogiG£E latina?. .^43 - ^etDrqu^re, faifo et bdiofeargumentatij S. Scriptu- ram pro re nata aliter atque aliter diilingvere et iti- terpretari c) , et> Ciceronem imitatum, non tam id qusrere, qupd verUm efl^t, quam quod nunc caufe intereflet verum videri. Mirum potius hoc , eum luJDricse hujus et dolofge difputandi rationis adeo non pudere , ut aperte fateatur , et in £e iprobet ejusmodi artificiorum dialecticorum ufum, eundem* qiie non tantum rhetorum gentilium et antiquorum doctorum Chriftianorum , fed iplius quoque Pauli auctoritate defendat. *'Didicimus, fcribit ad Pam- '^machium d), libros fuos contra Jt2>vinianum defen- •'dens^ piura effe genera dicendi, et inter csetera '♦aliud effe yvft^vcLs^ncoQg fbribere, aliud ioyfjLariHcag'; "in priori vagam effe relponfionem,. et adverfario "reiponderitem nunc hsec nunc illa proponere, ar- "gumentari, ut iibetj, alrud loqui, aliud, agere, , pa- "nem, ut dicitur> oftendere, lapidem tenere j in "fequenti autem aperta frons, €t, ut ita dicam, in- "gfeiluitas neceffaria ell, -— : turpe tibi eft hoftem ^Molis ferire rion viribus, quafi non et haec ars fum- "ma pugnantium lit aiibi miriari, aiibi percutere? *'iegit€ Bemofthenem^, Tuliiuni, — Origenes "Methodius, Eufebius, Apoilinaris muitis verfuum c) Cfr. e. C. iibrum 'adv. Heividium T. a p. 228 ^' cuiT^ ii1>. i^ contra Jwinianura ibid. p. 260,, d) Ev 48. p» aso, 221, 144 *'inillibus fcribunt advei^fus Ceifum et Porphyriumj "con{idei?ate 5 quibus argumentis, et quam lubri- "cis prpblematibus.Diaboli {piritu contexta fubver- "tant. Paulum apoftoium proferam, quem quoties- "cunque lego, videor mihinon verba audire, fed ''tbnitrua. Legite epiftolas ejus et maxime ad Ro- *'manos, ad Galatas et ad Ephefios, in quibus totus "in certamine pofitus eft^, et videbitis, eum in tefti- "moniis, qufe fumit de V. T., quam artifex, quam ''prudens fit difiim-ulator ejus, quod agit — hseret "in caufa, capit omne, quod tetigerit j tergum ver- "tit, ut fuperet, fugam fimular, iit occidat." Patri- bus omhino fat cogniue fuilTe reperiuntur dialecticae tendiculjE e), haud abfimiles fophiftarum Grscorum rhetorumque Romanbrum artibus f). Cum Hieronjanus ita eflet irritahilis, ut quan- tulacunque occafio irje fufHcerct, atque ita perverfe pius, ut quemlibet a doctrina> orthodoxi^ auctori- c) Cfr. J. Cierici Hilt.^Rlietoricit in artis critica P» 2, S\ I, p. 347. fqq. Amftel. 1718. 8- Schroecldi 1. c. Th» 9. p- 382. fqq. f^ De quibus vide CrefolHi Theatrn^n veterum rhcto- rurn, Qratorum et declamatorUm. Paris. 1620. g, Cler, 1, c, G. J. Vofiius de antiquis rhetoribus, fophifliis et oratoribus. Opp. T» 3, p. 315» fqq. -g) *'Hsreticis niinquam peperci, et omni ftudio egi, ut "hoftes ecclefiar mei quoque hoftes fiei-ent" Prjsf» Dialog, adv, Pelag» . i4d tate fancita, vel leviilime difcedere aufum immant odio prqfequeremr, rurfus non mirum eft, eum in hsereticis impugnandis nil contumelice, nil injurije fibi turpe putaffe h) , fpunrantibusque flagranteni praecprdiis eos mira conviciorum moie obruiffe i), acerbifTimis calmnniis infectatum effe , nigerrimis iniquiffimisque coloribus depinxiffe, ne.mortuis qui- dem parcentem, atque adeo eo usque vel orrhodoxiae ardoris vel vindictse cupidinis effe progreflum > ut adverfarios fupplicio capitali objicere conaretur. ,,■ Hasc fufficiant ad fcriptorum Hieronymi pole- micorum indoiem cognofcendam, Quid exinde ad ipfum Hieronymum laudis xedundet, ipii. lectori judicandiun relinquo. Ji) Hinc bene de fe Rtifino "'corntitam, inquit, heftianr petis" Apel. i. adv. Rufiiluin T- 2. p. ^gg. A. i) Mirum, quaiii fit iri conviciis excogitanciis ingeriiofuS; Rufirium Vocat Grunnium , bydram multorum capi- tum, fcorpium, intus Nerouem, foris latrouem, Pro- teum, Epicurum ChriftianorHm, elingvem etc. Vi- ... .^ilantium infelicem' liomincm. et omni lacrymarum foute plangendum, Dormitantiura, Samaritanum, Ju- . ditum, cujus lingva priE-cidi deberet,. infanura cere- brum, Hippocratis -yinculis alligandum etc- Pela- giixm Albimim caiiem, grandem et corpulentum, Sco- torum p.uitibuspi-t^Ta-Vafum etc. ■' V -^' l 31. Dufh in litef afiis Hieroliyiiii nieritis exafttinan- dis' verfamtit, pauca adhuc. cifca curas ejus hiftoti- cas nobis ■eXpendenda reftarit. Prsriipua opera ejus ad hiftoriam perrineritia abfolvuritur verfo e"T conti- nuato chrbnico ^ufebii:, libris At viris illuftribus et •s^-itis P-auii^ Hilatibnis et Malehi moiiachofum. 'Quod attiii&t "trinslatum cofttitiuatumque Eii'-. Tebii Chrohicon, quo ifi negdtio quid coiiiilii et ra- tiottis fecutus iity alibi a) obfervatifrfi ^'ft-j bptime fane hb'cce bpere dt pollieri^ euiii nleritutii efle, ne^ itio inficias ibit; absque hoc efiim utiliflimi ahtiqui- oris hiftbrise pfa;fidii maxihia. ex parte JFecifTemuS jacturam , e.o gravius ferfendam , quo majol*i rhonu- ■mentorum pentiria laboranteSj bmnes a:n"tiquse famse rumufdulos avidecaptamus. Dpus tameh ipfum fi velis accutatiori trutiha pehfare, Hi£rbnyfhitm, iive ..htihe ihtei-pretem fpectes opetis Eufebiafii, five cor- rectbrem et Cbhtinuatorem-s vix egregii hiftorici iaudem tiiUffe tohcelteris. Accufata iatisN et lingv^ graecte et hiftbtiaj ahtiquibris peritia deftittitus, Eu- febianbrum fehfum faepe hatid aifequitur ; multa in- cbmmode reddit, a:tque intetduih. a mente Eufebii ■plane alienaexprimit; auctbris verba fepe ita mu^' tat, etlicehter inrerpiretattir, nt archetypi fere pe- a) §'9' 147 Teant veftigia;^ aclmii(r0S ab Eurel»!© errotes hmd rolet '-emetidare, cbiTectorem fe ^uamTis profenus; «Qmittit:, qaa? ii^aad ixitelligit, ■om iatine ^ipte reddi jjolTe •deJiyer-aT.; -qirsej^urebiaBis pa^m de iuo inie- arait:, 'exignse plerumque lidei •Hint, noiiniinqiiam taperte fiibidofa^ jnulta -vertendo -ol^fcGravit et con- £udit 1))5 ■pkraque Feftiiikiiiter «et negiigenter ab- folvit 'c). Mectimtis 'ocuIob ad li^brum de viris illu!iri.l)iiS5 ijtio, Eufeb imn maxime^doeem lecuttis d), -catalo- Igum eihib^iit doctorum, ^ui per ^^uatuor prrora fe- 'cula e| dere Cliriftiana fcriptis Jaene meriti •eiTent, Hatid fane iniqui arpernari deBeffiuSj, fed gT^tiMmi potii3S miinerrs iniiar tupide fu&ipere liancce Hie- Tonymi operam, ^niippe 'qua delHtmis plurima et de h) SlngnloTUTn, qus ^oiifimeTnai-ata fmit, vltioram ex^Yn- j)la qm cupir, ^deat -doctaffiitia Jo£ 'Sca-ligeri ;ad TJie- .laamm Tempoi-aTn PxGlegomeTEa i fcfi% Scair©eekfe L -c^ T- 2- p- 152. •c) X^Mo^ ipfe fatetm- iii pra^. ad Vinicem- ct GaEiseTk 'd) ^i's£ 3n lilDi-, de mvh illuilrib. 'eo Inde temipoTe xisque ad inedium £ec, j.j-. illeHle- 1-onymi liber mitinuatns «11 ^a varlis, quGmm pri- mus fuit circa finem fecnli 5, 'Gennadlus MaJiiiienfis. .. Omnes i& ?coutinuationes cum iplb HaeroiiTmi Ih "bro -exliibentur m J, FaLdcii BiMiotlie^a «cciefiaftica, Hamib, 171^, foi 148 antiquls doctoribus et de fcriptis eorum , jam - du- dum fepultis, nobis ignota manfijflfentj at non im- pedit opufculi neceffitas , quo minus intelligere et notare liceat, Hieronymum in &o componendo haud ita diligenter et accurate verfatum effe, ut idonei hiftorici laudem mereatur. Gredulus vel Eufebium aliosque vel rumores, omni examine neglecto, fe-' cure fequitur, additisque evictae x-alfitatis traditioni- bus veritatis tribuit honorem f) • quos omiferat Eu- febius doctores , ipfe quo^ue iiientio praeterit g); .fuperftitiofus fanctorum ecclefice doctorum marty- rumque admirator de meritis, eruditione et fcriptis eorum nec absque fludio nec vere judicat, in meris fcre liiudationibus h) acquiefcens; fcribendi genus folitam feftinationis et incurise notam fibi habet im- prelTam. lii commemoratis operibus qualemcunque fal- tem Hieronjmus tuetur hiftorici laudem; hanc vero ut amitteret, ipfe metuiffe videtur, traditis pofteri- tati dePauli, Hilarionis etMalchi monachorum vita libellis, vix hicubratione anicularum dignis, qui- bus immodica fuperftitione dehifus, putidiffimaSj in f) E. c. fabula? de Petro per 2,$ amios Roms epifcopo c. 1. g) Fruftra v. c. quceris Athenagoram, Hermiam aliosque. h)' luterdum vero, quod hic laudat, alibi vituperafie legi- tur;, cfi-. e, c. judicium ejus de Herms Paftore c. lo- cum comm. in Hab. I. i, c. i\ Sanetorum illoriim laudem congeftas, flibulas mira credulitate et confidentia lectoribus apponere.haud erubefcit i). iBg^ g^ ^ (ir ^^Bnwr :Se&io VII. Detrimenta moribus et Virtuti Chri- ftianac per Hieronymum allata — S e n t e n t i ae d o g m a t i c £ . Expoiitis iis, unde intelligi poffit, quid prs- ftiterit Hieronymus interpres, criticus, exegeta, apologeta, hiftoricus, maximi momenti nos excipit quEeftio, quid idem moribuis virtutique mala feduli- tate.attulerit detrimenti, detrimenti inquam, laudes cnim ejus et merita hoc nomine praedicandi parcam admodum vei asquiflimus judex materiam reperiet ; at nolo lectoris occupare judicium. j) His addi poteft fabulofa illade muliere fepties percufT» narratio ep. i. Multa quoque alia paflim tradit, quae abunde probant, eum in crifi hiftoriCa parum fuifle verfatum, v. c. Paulum Hifpaiiiam adiilTe, ut alia taceam. . Ri:gt(J^ mGEum ^ventatij, vultiis^ haMtiisq.ie; aufl:^ita.ti .lugubri,;- oriofe reEum u]aice:'QoeieJ(tiurni sneditatiam,;^ multiplici rituuai fa^crorujii QMerva.-- tiofli ad£:Q.>EiitLii predi tcibui' deBere,, ut potius; in; ilEs ini"e£iiiinia: virtutis genuiniaer vere^jue^Chriftiuaser et felicitatis humaiise impedimentai "firit: agn.0fce.nda5, Crtmies fobjrie ftatuentes. ultro. targim^tur, AXiter fcniit Hiero.nymcis». Ifts' ejusmodi. pietatis;,exerci- tiis; virtutis- veiuti fummaEi atjfaivi credidit,, ife- nifi sntiquiits: h:abuit,> quam. itt^ commendkre: inftitutio.«- Be^, {criptis:, exemplo,, iile: tuni- demu.ra^ de; genere: Kumajao. prEEcLire actum efle. jurairetj, fi omjiem tei:-- rarum orbeni m veram iacrymayum vallemo omnes; homines; in mQnachds- mon.achasqu.e: c.onv;evfos. vi-- dillet. Per fingula eamns. Mature admQd;um glifcex^ coep.er.aat faperfti-- tiofe, ab ecdefia. nMxime Africana' manantes,, opinio-- nes de fiogulari vits f61itarige> coeiibatuiij, o.hlecta> tionum fitg^ et corporis; vexatiQnis-; pretio; morali,, et obfcure in dies ferpens, nialmTi' jamb, HieJCQnij^mcii prodeuntej. late grarFabatur.. Huic: malQ/ cum pra?- fentem afferre niedicinam , Qbfcuratam.qu.e: veritatis; lucem fulgori fuo reddere debuiffet Hieronym.u.Sj.tQt: egregiis inflructus pnefidiis,, vitia p.Qtius; f^culi irii transVerfum actus, fe caufae pejori patronum; ad- dixit. Is eninl totus ih eo eflj ut vitse monaflicae; aufleritatem veluri omnium virtutum dominam et reginam certifiim.amqiiea,d coerumYiamutriquefexiii commeridet, Yixque fms magnificas ^d laudem. ejus ,cele.bra.ijjia)cnu YQces, formulasque fibi. reperire poffc YidetuiF., MonaQhi,, eo., j-udice, /(li.nt ^dmirandum beatoi^U.m eptnfArtium,^ CQel.eftis familia, -exercitu?. C.hrift.i,, belktor^s.Deiv qui vexiUAChrifti fe.quuiv tuJCj, e.t; aliquaado, per- Hi.erQfbfym.am. coeleftem cor. ronati incedent, iifbs.: quidem^ et pjce.fiofiiijmus inter ornameota. ecqlefi^fti.ca lapisj {bli perfecti'' etc,. Haud parcipr eft. ip Yirgiiiym, monafticia.ftii.diis, a.d.di.Cta'-- ruin. lAndibusj;, haeiCunt {ponfa Chriftij, IpQnfe regisv> 4pminaE, earumque inatr^s. Pei fpcrus ;; ha?. funt tem- plum Pprnini,, eccle^^ mpn.ilia, Chrifti belktrices. olinj, coroiiaij.daE j; hae funt, qus^ centefimum 'fructum feruntj; ahsque yirginitate. Qmn,ia. opera imperfecta ^t manca.. etc,. b).,. ^) ^jus.niodi imrnpflicas; vitfe mQ,n?ifli?ff- lau.des exaggerntas. i-eperies In. ep,. 14.., gii Heliodorum de igu.de vit:c foli- tariae 3 ep.. 66ri ad Pannmach.. de mpncLchi. propQ.fitQ ; ep^ 71 V ad.L.ucini. d?.. vitiE fanct;r iiaftituto, ; ep, x 1 8« ad Juliaix det feeuli contem.tu >. jep.,. ia5..,ad Rufticum de inflitut,, mQnachi ;. ep,.. 145,, ad Exuperant.^de fe-. culo relinquendo,. et aliis locis, quarr p'urimis. Si- mliia plane apud BafiUum, Greg,. NyfT. et Nazianz. aliosque ilHus aevi Patres, inprimis yerq Joh. Chry-. foftomum legere eft. b) Maxime copiofa et magnifica virginitatis eiogia haben- tur in libris adverfus Jovin. et a,dy. Helyid. de perpe- Idem ille non tantiim immodicis coelibatus er virginitatis kudibus matrimonii honori tacite de- trahit, fed etiam palam de eo ita abjectas fundit fen- -tentias, ut fole meridiano clarius fit, eum conjugium pro malo habuiffe neceffario, ideo utcunque tole- rando, ne, hoc fublato, gravius nafceretiir malum, publiba morum iicentia. Parum ei eft incommoda. et moleftias matrimonii vividifiimis -pinxiife colori- bus c), nuptias potiuSj ad ipfa adeo N. T. effata male tua virginitate Maris; .ep. 22'- ad Euftocliium "de cu- floclia virginitatis ; ep. 107. ad LfEtam, de inititutione filiit et alibi. Ep. 130* ad Demetriadem, 2rara avis efi:, tamen ipfa difpenfatiq "domus, libei-orum educatio, neceflitates mariti, cor- "rectio fervulorum quam a cogitatiohe Dei nou - . "av.ocent?" - ' i) Lib. i. adv. jovlnlaii. T. 2. p. 347. D. Urget maxime I Cor. 7, I. 2' e) Ep..i28, 957- A. ' ' . -Ep. 48- p. :j24., cfr. Ambrof. 1. i. de viduis c 13. yirgines generat g)... At fatis, eheu! jajtn fa.tis. cii: lj}v Eft quidem u,bi, plurima. leetoruci ofFen-. iiorte coactus,. m,pde.ratiu.s de nuptiis difpuj.are vi-.- detur i) ; utut autern.huc- illuc {k. Yerfat, re.s,tanien ferhpef. eo .redit,; excufabiles ad furamuni, efTe; pup-- ^tias, atque.: has, inter e,t yirginitateiTi, tantuui effs.- difcrimen,^ quantuin; inter non, peccare et recte': agere k).. Hafce: yero. de; cpelibatus;. et virginita.-- tis. irie.rito, opinionfis, partirat' arguiT«,e.ntis,.Qonfirniare: conatur,, e.x S. S. male intellecta d^jrumtisj.; partim. ex.emplis commendat Eli^,. Elifa^i,, Pauli,, Petrij. quem, reclaraiantibus.; quarnyis; Pauli. yerbis. i, Cor„, 9, 5. , uxorem cum reti et navicula, dimifliire. di-^ cit; 1), nec non. yirginu]tn,Veflali.uni..et:]V^ariae_ ra)^, cujus de perpetua yirginitate dubitare. impiutn ei yideturo. ''At,, qu^rit. n) , fi, pijTines, yirgines fue-^ ^. Ep.. 32. p-. I03. A^ "];,audQ^.nuptias,.,tauda,QQnjugium,_ "£ed quia mihi, vii-gine.s,generant.; -legt). de fpinis rQ-^- "fam, de terra, aurum,, de conchamargarit^m." . li) Qouferri potefl Barbeyrac Traite de la MpralQ des Peres. ' de 1'eglife chap... 4. §^32.. fq., Qt. chap., 1 5. §.. j,. Oel-. vichs L.c, p^ 152 fq.. j) V., c. ep.. 48«. ad ?ammach.,. qus. libros. fuos. conti"at JoviiTianum defendit.. Jk), Ib,. p.. 2 1 6->. A, ; p-. 2 1 7. A,, 1) Ep.iig. p. 789« D- m) Ep. 22. p. 103. Ep,.4g, p. 2^1* n) Lib, ir adv.. Jo\;iiuanum T. 2. p» 593- E», ^irint,, (pomodo. ikHt geaus: liuinan.tim;?" pai:- pari?, ^^refpoQHe.rj. referam.;: fi, oijiaas, yidus- fiieri.Dtj. vcl: ^'In imtriraonio,. Goni4iiaeii.i:qs.j. qu.otnpdA ftirps.im.Qr-- -'mKum, pr opggabitiir? Ha.c r"a.iciQO.e: nil onrnino erir,, ''nil: aliu.d efre- deftftat.., Qnid prQl?e.t anit- fibi yeiit- liQQ refpQnfLim, videa.t ipfc; q)^ giii n^ou} •v^re.iRi:' ita- con.te,mpt.rices- in. fcedus; Cpnjugale voc.e.s. jaQtare, (fiiid mimm > £ nuptiiis. fe-. Qundas ,, qua§, omnis^ fe.ro- aii,tiquit:as. miijus, h, u.t: turpiSmas ,, et^; tantumi nfiin: adu.l^grii toco- hal)enda& axejrfat.uij- p) ?.- Non; contentus, iterati, CiQnnubii «i,oIe,ftias, ^iYldm dsfcjip.fifleL q},, d.upli^ Q^j 5;a.ciiiUSj remj eKuediunt Chryfo^Qmus- etj; AnitoQjdus,, quorujmL; iile iii: piiojntu; babet,, Deum, genus huma-- ijjam,. 4i vel" ^lane; cefTarfint: CQjiaubia,, miraqulo.. pra-. pag-are ppfre,. Gpp:^ YqII 1,«. p,. 28.Q.S A». E;d..Mp.nte<-- faiconx, yic minime: du.bitat, quin Deus,. t.anta' tot: yij.:g.inum. pietate. delinitu^, njatiHiipfamllias: paucita.- tem i.t.a. e.ffet; fciecundatuiyjs, ut hominum fxVequenti^.- go.tius, b,eijffi^quami m^le. ^fret Yirgiuum, muititudine. C.Q.nfu]Ltuni.; Dq V.irg,. 1.. j,. Yol; 4^ p,. 484,. ed.. 5)v J^ec- hfEC: novatHJeronymi' fententia^ Jaiti; T^rtulL. nup»- tias fecundasjftupii fpcieiUi dixe.ratdei- nionqgam. C 1 5». CiEteri; patries; uv eodem" confentive seperi.untur ;. hu-. , naanius t.3ineii ftatuk^Ambi^o./ius,. qui^fecundas. et vel facpius, ijep^titas,; nuptiasrnon, ^yohibeti^ etiamfi- non fuadetj, nequ.^eninij, iriqui.tde Yi.duiiS, c,..3=.,. expeditj^ quic.quid': iicet». 15« cemque niimerum uriiverfe haud borium promm- tiaffe r), execrandam declarat faeminam ad riovas - nuptias transeuntem , eamque hactenus fcorto me- liorem .dicitj quod uni iit proftituta non pluribuss), et Pauli auctoritate abufus, in i. Tim. 5, 14 ita commentatur t) : '?Ideo adolefcentula vidua, quse. "fe continere non potefl: vel nori vult, maritum po- ''tius accipiat quam Diabolum ,* pulcra nimirum et ''appetenda res, quE Satanae comparatione fufcipi- tur ! " Alibi quidem' durius dicta emoUire velle videtur, feque nec digamos, nec trigamos nec adeo octogamos damnare afferit u)j ad id tamen, eo ju- ' dice, verum manet, vituperio dignas et intemperan- tibus unice majoris mali ^itandi caufa nuptias repe- titas effe concedendas. . Neque vero in folis vitse monafticae laudibus et commendationibus acquiefcens Hieronymus, curii " nihil neglectum vellet, quo ftudi^llius poffet ad- 1-) Adv. Jov. I. c. p. 266' C. D. "Vidit Deus, quia bonum "eft (Gert. i.) ; iii fecundo.die hoc omnino fubtraxit, "nobis intelligentiam derelinquens , non effe bonura "duplicem numerum." mirsr argutix ! s) Taliamultain ep. 54. ad Furiamj ep. 79. adSalvinam, ep* 123- ad Ageruchiam et alibi eiFundit. t) Ep. 79. p. 503. u) Ep. 48- p. 317. B. ^sr juvare, Giipide amicos aihicnGque regulis et prascepr tis inftruxit, quomodo deberent vitam' afceticam digne initituere, quo habitus, ciborum occapatio- numque gene/e uti, quorum confvetudinem quaerere aut vitare , quibus praefidiis impedimenta vincere, quibus cautelis conftantise pericula efFugere. Chriftiano, qui perfectus effe velit, praecipi- ente Hieronymo , ha;reditati prorfus renuntiandum eft, bona omnia vendenda et fpauperibus diftriDu- enda, res familiaris negligenda, vili et fordido ha- bitu utendum, omnibus vitae oblectationibus valedi- cendum, balneis et cibis delicatioribus abstinen- dum, calor corporis jejuniorum frigore exftingven»- dus, continuae S, S. lectioni inhcerendum, urbes fugiendse, potius tamen monachoriun contuberniuni eligendum quam vita folitaria , femper aliquid ope- ris manuariae tractandum a) , ne eum Diabolus, un- quam non occupatum inveni-at, nec libidinofos ani- mi motus otium gignat b). Copiofior nofter eft, ubi praecepta tradit fae- minis, proco ccelefti defponfatis, quarum miro du- a) V. c. fifcella juncis texenda^, caniftrum lentis plecten- dum viminibusj humus farrienda, ferendum, rigai> dum, apium alvearia fabricanda, iina capiendis pifci- bus texeuda, -libri fcribendi etc, ep. 125' p- 934' •b) Vid. ep. 14. ad Heliodorum, ep. 135« ad Ruflicuna, et aiibl. 158 'telbatuJ- fludio. Redeunt ^uteEfi:, m^exfpemri po» terat, liJecce prscepta maxime 'eo, vitatida effe po- ttis ciboTumque genera, Cfuse voluptati ullum pr^- "beret arritamentum, omnia Ipect^Gula? -^juae feniibus tkillationem >dhil>&re^ -eft pudicitise prqpoiitum in jerlculum adducere poi^ent^ jejumorum ipoTtixis ri- gore |),uella"r^m 'caloremefle exilingvendumj "cuT)!- ■culi Tecreta 'fervanda^ -Zelotypnm enim 'eire Jemm, ''qtif' faciem tarnm "al)-aliis videri~nolit; inter con- tintias vigilias aflidtie 'S. Scrip'rar3& leetioni irihseren*- ^dum'^ gen-asperpetuis lacryrfiis rigandafi, tit mirari poflis, 'unde omnis -ille Iramor voculis ruffi<:eret;; de- ^linainda otnnia ctfm jnvenibus^^t liominib^as fzcn- laribus cotifortia";, fogijindum omnem ^riia:tum,j tit- pote Diaboili ^ompaLm , "et omne placendi Itudium; liberalitatem 'tilfra cenTum laciendatu> redtflatn la- TtiifiGio operam^diaiidiim, 'Chrifio enimmhil rpretib* lius efie ) ^uam qnod 5pfe 'matiibtts 'cun&^iirem: •etc. 'c) "'CaEterutii operse pretitrm 'eft animadvertere?, ^aantam hjec prEEcipiendo Hieron^mu^ prodet pec- toris huma-ni 'mdrumque ^i fui iiotitiamj Ipero, lectotibtis liand Ibre iingratum^ Jfi nnum talem a^ ^u^xero lociim. "'In rura ffulj mrljana, fcribitDeme» ■^ ViB^ ep. -ria:. adtEtdiocHinii; "^P- 13^^ ^d Demetriadem, ''ttiadi 5), inter ferVos adolelcenteSj iriter 'itilirita^ta^ Vt nuptiiraSi inter lafcivas puellas et comtos liniia'. '"tosque juvenes fbk hatid eas furvaruiti veftium ^'puella j tum enifn dabit tibi iDarbatulus 'quilibet "mantlrti^ fuftentabit laffatn 'et prei^s- digitis aut '"tentabitur aut tentabit; e^^rit tibi inter viro'$ ma- '^^tronasque 'cdttvivitim, 'i^ectabis alifeffa ofcula, pr^e-- "''guftatos cibos, ^t nori absque fcandalo tuo- ili ■aliis '^fericaS atiratasque "veftes miraberis; in ipfo quo- ''que 'con^viviOj ut vefcsris cartiibuSj qtiaiiinvita ca- -''geris> 'tif vitiu^iti bibaSj Dei latidabiturfcreatura; ut "laves balneis, fordibiis 'detfahetur> tt oitines fe^ >'cui1t aliquid ~e0futhj 'qitae fuadent» rfetrfectans fece- "*'ris, ptiratnj iimplicetn, dornin^m et vere ingerfiiarfli '"conclalnabunt ; >]^erfohabit interiiii aliqtiis 'cantator ^'ad tnenfarn^ et: iriter pfalmos dulci ittbdulaminfe ^'eurrenteS, qtioTiiiam alieriais non uudebit ux^ores, te, *>qu£ fcuftodem iion babes , faepius refpectabit"; lo^ , "*''qttefu'r "tiutibus , tt qtiiequid mettieT: diceie, notis "^'furtivis iignificabit"; ejusrnodi inter epulas difHcile 'Tervare pudicitiam; quid tU- facies p.uelk fani cor- ' poris, delicataj pingvis, Yubens, seftuans ifitercar-. , "nes, iritet vinum et balneas, juxtamafitos, juit^ "adolefcerites ? quae Ti rogata non feceris, tamen de "formaputes "teftimonium) ii rogerjs etc.'' e). d) Ep. 117. p. 780.7^1. e) Singula Hieronymi v.erba eorumqtie drdiitefn hOri rfell- giofe fervarl, fajv^o t&pien ftnf^J* . i5o "Quid? quod nofter officii duxit ipfas ' matres docere, quibus praeceptis, qua educatio.ne Elias, ab ipfis incunabulis Deo confccratas , inftituere et for- jnare dcberent j nec negari pote.ft, prcec^ptaj qus tradit, a.d monafticae pietatis , fenfus teneilis animis ino;enerandas optime tii^Q compofita.f), Nolo lec- torem hifce prsceptis recenfendis detinere f ex iis enim, quae liactenus allata funtj quis non faciie, vel me non raonente, conjicit, ea omnia eo tender^ ut puella, a rebus gaudiisque liumanis plane remota , lacrjmis, jejuniis, orationibus et lectioni g) tota -devoveatur ? •' • ,' . , . Iftis -ad virgines pertinentibus prseceptis plane Jimilia funt, quibus viduas, non minus fedulus in- ftruitj has enim omni ^irium^coTitentione :eo im- pellere conatm-;,; ut, cmii u;iale,,coepifrent, .facta ni^ mirum irreparabiii virginitatis corons jactura, bene finirent, i. e. confortio-rerum hiimanarum valedicto, jejuniis, lacrymis, vig.iliis et meditationibus- facris fe totas addicei'ent h). --; f) Vid. ep. 107. ad-La.'tam de mftitutione ffice. , ' A g) Saa-ff fc. ^ScripturjE et Doctorum ecclefiafticorum ; ex £x S. vero Scripturff libris poftremo loco accedi vult ,ad lectionem Cantici Canticorum, "ne, fi ,puella in "exordio legerit, fub carnalibus verbis Tpiritualium "nuptiaruni epit]]alamiiim non intelligeiis, vuhie- • ='retur/'. . . ^ h) Lege e. .c. 54. ad Furlam, ep. 79. ad Salvinam, ep. 1:23». ^dAgerucMam. ■ . '. ^ .-:./* i6i , , ^ Idem vero Hieronymus , qui totiis m eo erar, "■'"-. - '"•' "■ ■■' "' ■ ' ■ " _. ■ ■». ■ _ - ■ ■ - . ■ - ut qtiosainque, utriusque lexus ad vimm monafti- carn rufcipiendam induceret, nec cscutienrcin nec ienem fe praebuit obfervatorem abufuum complu- fium, qui inter ipfa illa' monaftica ftudia irrepfe- ir-ant. Ita ex monachis, notante noilro^ alif jeju- piorum {peciem fectal)antur, qleo et pane abftinen- tes; contra vero omnem hortorum cuituram vexa- l)anti, u.t. ex oleribus delicatiores cihos parar^Jit i)^ ■ilii puUa ■tunica et barba ptolixa lamilrarius cuni fe-miqis confueliebant,' cum iis convivia inibant, ancillasque juvenes habebant iibi miniiirantes lc) ; alii pihil de prifiina vivendi ratipne mutabant, fed «asdem ferVantes e|mianim lautitiasj eadem fervu- iorum mijiiiieria, •eundemr lup£lle<:tiils apparati^V Bon niii nomine "monachi erant j alii fublatis in al- ■tum.humetis, et intra fe — - ut cum noi^ro loquar — - nefcio quid tornicantes-,, irupentihiis oculis, tu- mentia verba trutinabantur: alii humore cellula- ^um-, t^edio iQlitudinis et nimia lectione in melanr thoiiam et amentiam vertebantur 1);; alti et qvidem plerique id unice agebant-, ut matronarum divitum qpes obfequiis et l»kiiditiis venando, commercia i) Ep. 5^. Tp. 26"^ A. Iv) Ep; 125-. p- 930. A» i) tbid. p. e)57. i62 ilib rengionis timlo exercendo, et arte qitdtunc|tie auruni auro adderent, pra;ter omnium opihiorieiii divites morientes, qui voce . et habitu paupertatem fuerant profefli m). Virgines quod attjnet, quse fe Deo dicaflent, multsE erant, qux, afrectata fingularis pietatis {pecie, quando in conventum fororum venirent ,' vocem de inJujftria quafi jejuriiis confectae tenuabant, et de- ficieilfils imitatse . greffum , humeris alieriis innite- bantur, cbnfidere juffae, fcabello fe'4ricli^nas con^ fdbantur, ftatim, ut horiiiriem aliquem viderent, ingemifcebant, fuperciliademittebarit, operta facie, vix unum oculum ad videadum liberabant, ciliciis- qi^ et cucuilis yeftit^e, noctuas et bubones imita- Dratur; aliae vel maximam vitte aufteritatem habi- tus fordibus oftentantes, clam cibos delicatiores et vinum: fibi indulgebant; alise palam adeo mero fe ingurgitantes, abfit, ajebant, ut m'e fangvine Chrifti abftineam n) ; aliae feparata quaerentes ho- fpitia, balneis utebantur. 6)y alife in ipfa vili et puDa vefte piacere ftudcntes, diligenter curabant, ne rugam haberet, eani per terram, ut altiQres vi- dercntur, trahebant, fuper humeros hyacinthinam geftabant laenam et maforte volitans, tunicim de in- m) Ep. 5o. p. 337. D. Ep. 125» p. 938« A n) Ep, 22. p. 96, 109, iio. o) Ep, 130. p. 991. B. i6s V ^. y ■ ■ daftria diflutam habebant, ■. m appareret, quod intusf. Q.{ret formofum, .ambulahtes calig-aenigellae 'iiridoxe J4iv€nes. ad fe vocabant, :papiilas:' fafciolis compri-' liisbant, et jcrilpanti cirigulo knguftius pectus arcra- barit , ^ capillos: linebant:in frontem vel aures cleflue- re p) ; palliolum interdum cadere , iit can didos .nu- daret humeros,ret qvi^fi videri noluifTent, feflinae. celabanr,. quod volentes detexerant q)j ali.t^ in publicum prodeuntes virginem anteire jubebanr or- riatiorcm, ut pro nimia confuetudine quam incom- tam viderent obvii, Dominam fufpicarentur r). '\ Nec htc infolitus erat abufus, qvod parentes, filias deformes. aut aliquo membro debiles, quia dignos generos non poterant invenire, coelefti pro- eo inopes vel parce admodum dotatas locabarit, cae- teris liberis omni cenfu relicto s). \ '^'■-^':' §* 34v Leges ill'£ et praecepta monaflica quanquam fane adep nihil habebant delinimenti, qvo animos p) ,In Occidente enim non fufceptus erat mos virginibus - facris capillos tondendi, in^gypto et Syria vulgaris. , Hier. ep. 147. p. 1063. E. Bing-h. Oi-ig. ecclef. I. y. , C" 5- $• 6' ' q) Ep. 117. p. 781 fq. , r) Ep. 130. p. 991 A. s) Ep, 139. p.~975. Av i64 pojfTent invimre , "tit "patiussai^eritate -faa n^miniem non abfterrere delHiifrs videanturj mirtiin tamen, quam iacilem ad peetora adituiii repei^ii-Snt: -NjO\ bili^Iimis utriusque lexus hominibus haud paiieisi Hieronymus aufterum- hooce vits genus perfuaii^l quoruiti rurilis exempla plurimos reod^em traxe*: runt a) ; folent ' enim tum fnaxime errores latius vagari , ubi magnis auetoribus animos fubeant. Ita fatrum eft , ur-, cum adhuc a. ^^ b) vita monar ftiea abjecta et defpicata haberetui', a. 412 Hierohy- mus libi de conatuum fuorum fticceflu gratulabundus Principije fcriberc ptiTer: ''Roma -facta Hierofol/- 'toa : cre^bra virginum monafteria> menachorum in- "numerabilis multitudo-, ut pro -frequentia fervien- '-tium DcOy qvod prius ignominise fuiffet , ^flet po- ''ftea gloriae" c). Quam potenti vi poUueritHierQ- iiymus ad incendendum in animis wtae monaftics amorem , vel unum cornprobat exemplum Paulae vi- du.T, qtiain eo usque dementis impeflere valuit eloqventia 'noftti, ift, fupprefta tiattir^ VOce, pa* tria, liberis opibusque Telictis, in remotas nun^ qiiam reverfura difceder-et terras, quo iii Palnsftinse ftngulo miferrimam per longam annorum feriem ageret vitam. Sane ^|uid -mali fuperftitio fva- dere qveat, non pofTumus naii vividius fentire, &) Ep. 127. P- SJ"50' D. b) Ep. 39. p. 182. C. Ep. 127. ,p. .5)43. I» Q) Ep. 157- p. 950. E. uM:h.3ic feg-imus Hieronymi verBaj quibus at 'fuas, utfua^ris, et Paulae laudes magnifice priedi-. eaffe iibi videtiir : . " defcendit Pauia, Romam relin- ■ *' queris 3 iw porticiim ,. fratse , qognatis, affinibug , ^et qvod his majus ef!:, liberis profequentibus , et *' clementiffimam raatrem pietate vincere cupienti- •'■^bus. Tam carbafa tendcbantur, ee remorum ductu. " navis- in ahum protrahebaturi Farvus Toxotius '*^fupplices- manus-tendebat in- iittore ; Ruffina jam *'nubilis, ut fuas exfpectaret nuptias, tacens fleti- *-"bus. obfecrabatj et tamen iHa iiccos. ad eoelum tcn- *''debat oculos, pietatem» in filios^ pietate in-Beum ■ " fuperans^ Nefciebat fe matrem , ut ChriiH prse-. "bere-t anciliam', torquebantur^ vifcera , et quafi 3 #fuis membris diftraheretur> cum doiorepugnabat,-^ ^'-*in eo cunctis admirabilior, quod magaam vinceret; . ''caritatem,'- a liberis feparatianem contra jura na- '*tur'£e plena fides patiebatur, imnio gaudens ani- " mus appetebat, amorem filiorum iiiajore in Deum ''amore contemnens. Sulcabat interim navis miTr. "re, ef Gunctisy qui cum ea emnt, littorarefpicieijA ^^tibus, ipfa averfoa tenebat oculos,. Be videret, *-quos fine tormento videre non poterat'' d). Per- . git deiade nar^are, qupmodo, in Pa-laeftinam de-lataj omnem reliquam vitan^ in continuis lacrymis, per- petuis, ^recibus:, et S. S. leatione, Hbp^ralitate; ul;-. eif KaTct To etibSi JV (^iog clvtois (rvcu^f}^. i5S Ji caetera "{tiperftitionum genera ea<3em eoluerit re- ligidne.'"' Certe SanGtomni et Martyrlim yeneratlo^ tjuae jam feculo, i. in eccleiia Africana orta et lehfim - latius fparfaj. plurimum nacta erat acceflipnis, ex ■ qud 'feculo 4 iepulcris offa fanctorum fervantibus: templa fuperilrui eoeperant^ Hieronjmum non tan- tum euni ciEteris- doetoribus plerisque a)^ fautorenx laudatoremque , '[z& ftrenuum qiioque contra fecus fentrentes inprimis contra Vigilantium habuit vin- dlcem. Is enim maximis laudibus probat, et de- , fendit 5 ofFa cinercsquc Sanetdrum etMartyrum foK licite ihquiri, collecta ierico et valjs aureis Gondi ,, oiculisque = et aliis reveretjtine lignificationibus a Chriftianis excipij.ex Sacra adeo Scriptura- ejusmodr venerationis neceflitatem evincere conatusr b).; isr laudat, in bafilicis martyrum vigilias et pernoctatio-K nes^eri , dorumque ante tumulos elara lucecereos accendi c),- is in reliquiis eorum praefentiflimam miraculofa qusevis efiiciendi inprimisque daemones- . fugandi agnofcit virtutem d) , nusquam non loco- a) V. c. BafiJio, Gregorio NyfH et Naz., Cbryfoilomo Amb: of. Qtc. Cfr. SchroecI<"'I. c: Th. 9. p- 188 I*!* b; Lib. adv. Vigil. 11. 5. et 7. Ep. 45*' p- 203,. E». Ep. 109^ p. 721- ' c) Adv. Vigilant. n. 7. et 10. d) Ibid. n. II. riim ebs adelTe pofTe cdnten^it e.) , preeibusqxie eo- rum ftoii dubitat miiximam triby.eFe £ ): eiScientiami Idem tamenr Wget,: cjuSmodi^veneratioiiem- unice- honoris- rion cultu5 Ibeo- martyribus efFe pra?ftati- darn , hee patitfii? ■' eahi- adoratibnem^ dioi g). Ne- ique de 'Maris- venera#l0Be;qu.id(fUam monuiSe- inve- nitur, ■ De hujus^ quoque- n:ieritis paruiri. con#a1>ari hee uMs quidem • ejus^^eliquise erant reperts , quse miracuiis- ialtem. edendi§.^:' kpmin^ss r adKertere po- ^tuiflent^-^' .-^^: "- \^-- - ■"' Nec levis reHg-ionis pafs- noHro videBantur percgrinationes facF£ j qiise:^^ maxime ex quo- Con-. jftantihi et Helense fbroris exemplb erant- commen- dat^e, indies fbleBant frequeritiores fureipr-h), cum non deeflent ipfbs--iriter- doGtores, qui eisdem pa- rum faverent i)., Kfl-qhidem-, ubi nbfler cum hifc^ faeere videtur k)j- ideni vero alibi aperte fa- tis fignificat , quantum hutc- pietatis- g^neri tribuatj dum nunc- prodiga-' laude • "eorum celebrat- religio«v e) Ibid.. m5r iiern pi"obat ex apoc..:'i4,. 4-.. f) Ibid.: .. g) Ibid. n. 5.. Ep.. 109. p. 720*^ A. h) Gfr. Mofinei Tractat.^ de peregrinat. ad Greg. Nyffen» de euntibus Hierof. ep.. PlefHng- ^ber Golgatha und Chrifir Grab. . Halie 1789. i) E. c. Greg. Nyflenus; vide epift. ejus^ de euntibus, " Hierofolymam. k) Ep. 58- p. 318 fq- ■^70 «em , qui loca facra adiiffent I)c'n,unc data opera.de pretio ejus.raagni£c4 difrerirm);, ,; Ex iisi qu£ dicta funt, .jarti; fdtis; iapparet, quam male doctrins morum-Ghri|tiafi£e Hieronymi. conatibus fiierit confultujiTi. Sane, fi veriflimum eft, nil pernLciofius, nil.genyijntae.virtutiet human^ felicitati infeitius efre! pery^r^fis illis ppiuiionibus, poffe externis quibusdam ' piet:atis exercitiis qoelum redimi , tantoqu^r. homineiTi efjTe fanctiorem, Pep- que acceptiorem, quanto magis fibi gaudia .ortini^ - denegaverit , quanro hibitu moribusque fuferit- au- fterior : haud levia funt , quse^ ab hac parte Hiero- njmus rebus hufflan.is . a.ttuMt' detrimenta, eoqu^ graviora, quo major ,fuit per longum , feculorunx decurfum apud Chriftianps, nomiriis ejus auctoritas et praeceptoram reyerentia.;; §. 3& Circa felitcntias Hieron^mi dogmaticas nobiy licet efife brevioribus; pauca enim funt dogmata, ad qu£ munieiida aut mutarida fingulari quodam annifus eft conatu; hsec vero fbla ad noflrum per- tinent conlilium. Caufa, cur de dogmaticis par- cius data opera difputaverit , absque dubio in eo quEerenda efl: , cum qupd in vita jnonaflica commen>' i) Ep. 45. p. 204- C. Ep. io8- P« 69T' m) Ep. 45. p. 204. D» Ep. 47. p. 30CJ. A- daftda et contra-aliter fentienres defendenda totus et'at occiip.atus, tum quod paucioribus dogmatici? provpca.batur haerefibus. Redeunt vero eij quse KoC;..-jioijiine in noftrum cadunr propoiitum , maxi- meaddogmata, quae contra Helvidiimi et Pek-gia- iios Hieronymus fumfit propugnanda. ,. Opinio, Mariam, matrem Chriftii perpetuam fervaffe yirgini.tatem , mature in ecceiia orta erat,' brev-iqiie communi fere omnium theolo.o;orum con- fenlAi cupide,.probata. . Orthpdoxise auctoritate jam rnunitahv cum eam fecuio cjuarto Helvidius argu- mentis non ineptis a) impug.nare auderet,. Hiero- ' n^-^musj honori Mari^impie detractum effe dolens, perpetuae ejus virginitaris patrocinium fufcepit, fententiam fuam cum ex rei indiq-riitate tum ex S. Scripturae locis prave intellectis atque antiquoruni doctorum confenfu probare conatus ; quiji ipfum Jofephum poft Jefum natumjconjugio abitinuiffe, .non dubitari pofTe a.fferuit b). Poftquam veroHie- a) Obiter moneo, locorum S. Scripturs, ad qux provocavic Helvidius, nomauila eadem cfle, quas alio coitfilio ivi ufum fuuin coaverterunt .Elwall The fupernatural in- ; carnation of Jefus Clirift impvoved to be falfe. ■Lond. 1742., et auctorlibri: Verfuch eines. fchriftmailigeu .Beweifes, dafs Jofeph der wahre Vater Chrifti fey. Berl. .; i.793' 3 ■ at ne ep quidem usque progrefliis- eft Helr. vidius. b) Lib. adv^ Helvid. n. 3— icj' ron^Tnus perpetuam vindicavei/at- Miirias: vitginltart. temj aliifjue orthodpxia^ fania flbrehtes; theologix V. c. Epiphanius et- Arnbrolius^^i)', eattdem fentenT,- tiam. auctoritate fiia, firnia.verant,r Hemo d6ihc^p^s CDiitra mutire aijfus eil:,- Pelagianorum qucque fententias refiitare-ag^* gEejTus HieronpnurS, 'haudparurn fe'cit ad jfUhilienf ; d.a dogmata eccLiiiiftica,. quE illis ■'m^^ displi-'.^> qebaiiti I>e peccato.: originali ^t^ de iieeeflitlte bap- tismi ita.difputat, ut cum. Auguftlfio *eonfentire re-.. , jperiatijrj i.^e. afTerit, omnes Adami j^ofteros- prius,^ quam effgnt, in Adamo peccaffe,, atque.ipfb Adami", pQccato labem-et eulpa^m fibi cont'faxiffe, adep ut ora-. i:ies nafcantur peccatores • et ^ternae copdemnationi obnoxiiKideoque etiam de falute infantum,. qiiorum, baptismum raors anteverteret,_, planeactum effe d)i, Horre.nda. fententia! . Rurfus eorundem aflertipriem, , homihcm effe paffe line pcceato, fi vetit, impugnans, licet de. frag-ilitate naturse humanae nQnnull-4 haud, iaeptQ^ moneat, in eadem.tamen defcribenda^ita juftps ex-' cedit limiteS) ut dignit^ti humun^ et v^ibus. mp- raiibus iniquius:detr&hat e)-, abufus, nec f^plus nec i^ltimus, fat notis, $. Scripturae locis. !f'atendunv e) Epiphan. Kt^ref. 7§.. Ambrof, de inftitutioue.vifgimsa d) Lib. 3, Dial. adv. Pelag.:, p.. 17* ig. e) Ep« 133. ad Ctefipliontem p. 1019 ftj. tkttitn eft, Inoftrum ita fe Verikre, ut pateat,' eum iriter rationis dictamen et orthodoxice fciidium lis- fiffe fuTpeiiiruni-j vetat enim> -naturarri kurnanam di- eere maiaih g^) , et ,diferte 'urgetj gratianidt^inarti ita _ accedere , . ut .'farta tecta maiieant liberi arbitrii' jura h). UTiqtie exiibris Hieronj^mi atiti - PelagiW- tiis , deerep^t£E 'feiiecttitis foetu , haud Tatis tuto poffumug ejus metiri Tententias j muitum^for-Be timi- dioti dedit orthodoxise ftudio, aliquid privo in Pe- lagium odib. "Certe ■ in reliqUis' operibus :fuis -a Pe- lagii fententiis haud ita longe cernitur rfemotus i). Idefe quoque fh-a auctoritate haud parum -mu- nivit diiram iHam^et humanitati inFeftifiimam fen- tentiam, extra eeclefi-am nuliam efrefalutem,, hfere- ticosque -inprimis, Utpote Di^boii iiiftrumenta et ipfis genrilibus pejores, nuUo non odio e-fTe proie- quendos, arcendas, atque *vioknta adeo ratione pu- niendos et ad iilentium;compeilendos k"). Hsereti- C) E-oi Pf. 51, 7» Rom, 3, 13. 5, i:». fq. ' g)JP' I-33' P- 1031. B.. !i) Ib. p. io32.f 12« =fo Ep. 22. p. 121, -cp. 23.;p. 12.5, ep.-iop. p. 720 fq., alibL Multis quoqae conciliorum et imperatorum legibus hffreticis poeus proponebantur; neque tameh deerant doctores, qui vim h^reticis ' infeiendorn im" .probabant v. e. Athanafius, Greg. Naz.^Ambrofius, 174 coriim vero qualerrT exhibet notionem:? haeretici, inquit, funt omnes ii, quiS. ScriptUram •aliter, inte],li4 gunt, quam flagitat fenfusSpiritusSanctil); lubriGa fane definitio ! Neque tamen sternae condemnationi hsereticos addicit, fed ftatuit, eos, .ignis medicina;- purgatos-, aliquando ialvos effe eyafurds(^m)j alibi vero ad folos catholicos Chriftianos, quorum emen dationem prsverteret. mors, hanc fpeni reftringere videtur n). Manifeftum eft, Hieronymum hasfen- tentias accepiffe ab Origene, ..qui praiter sevum fuuni multa acuta vidifre.et fobrie judicaffe reperltur. Mirum vero poteft videri, noftrum, qui Origenem tanta profcquebatur admiratione, ita a fnbtiliori- bus ejus de refurrectione mortuorum cogitationibus plane difceflifre, ut vix Tertullianus de ea craffius ,et obtulids^ difputare potuilTet o). Daemonum omnia plena effe, virtutique hu- mansE ab injfefta eorum potentia undique efle tinien- cfr. Schroeckh 1. c. T. g. p.' 554 fq. Bafbeyrae 1. c» p- 185 fq- - . _ ..' . / 1) Comni. iii ep. ad Gal. cap. 5. p. ^pg. A. Haudj^ane .jeuior nec finitior eft hsreticorum notio, quam po^ nunt vari;^ imperatorum leges. Vid. e. c. Cod. Theo- doC ctim not, Godofredi 1. 15. t. 5. de Hffreticis I. 28' m) Comm.. in Amos cap. 4. v. n., cfr. Dallsus de ufu , Patr, p. 274.' n) Comni, in EC c, 55. ult. L. ir.cQntra Pelag. ri. 28- ©) Ep. lOg- P- 711- 7l2-'alibi; '^75 ' - t - dtirnV more sB^ifyiteuit; iderti tamen alibi, fana rariorie monituSi DiaD6ki-injuriam iieri dicit, ii om- riium peccatoruin Caiif* M^eretur, ita enim fore, ut cuipa homirium ceiraret, ."^ liberum tolleremr arbi- trium p). Gseter^fdogmata prsetereo ; in his enini nihil fere novi Hieronymum reperio effe molitum. : Seaio VIII. PrEEfidium auctoritati Pontificis Ro- mani ^et Clericorum allatum — - detrimentum literis humnioribus , importatum. §. 37- Neque leves fuerunt Hieronyriii partes cum univerfe in clericorum dignitate, tum maxime in epifcopi Romani auctoritate apoflolica vindicanda muniendaque. Jam mature amplior qusedam effe coeperat ^cpifcopi Romani dignitas majorquc aucroritas, quae bb epifcdponum conamina, urbis fplendorem, co- p) Ub. I. adv. Rufinum T. 3. p. 495. B. x^jS •>- piam redifuum, •eccleliae inte^if^tem, vulga.tam,de f^cce-flione apoftoiica opintQnemi" publice delatnm concilii Sardi<:en{is cano^e terfio et quarto appel^ latianis quoddam jus aliasque oib^caufas Hieronymi £tate ita aucta erat, ut primatuni qiiendam et fupre- mam jurisdictipnem jam ae-fate Hieronymi obtinuis- fet fedes Romana. Huic vero «pifcopi Romani auc- toritati et nunc muniendse et pcr feculGrum decur- fum argumeiitis theologicis contra fecus fentientes vindicands non fpernendum attulefunt prseiidium noftri efFata, qus otaculoram fer^ divinorum inftar pofterorura fufcepit reUgio. Is primus auctoritate fua fidem hi^doricTm in Occidente conciliavit fabulE illi, jam a leculo 2. fparfte, Petrum Romae per 2$ annos epifcopatum geffiffe a) ;■ is fedes Romanfe dignitatem et auctotitatem ; apoftoli^cam magniiicis vocibus extoilit,- Roms enimj noftro judice, eft cathedra Petri, ibi fervatur incorrupta pattumhaere- s) De yfris illufti'. g. Iv Verf. G^irpn. Eufebii T, g. P-^d^O. Hiiic non mirum, maxiine ab ineunte feculo 4. coe- pifie epifcopos Romanos, v. c. innoc. 1. adeo confi- tJenter et impeiiofe appftolicam venditare auctorita- tem. Potius vei-o mimm debet videri, vel noftro cempoTe, quo nemini diutius potefl: ilKus traditionis veritas perfuaderi, Romanos pontifices eorumque auc" toritatis vindices ejusdem fententia: manfifre teiiaces ; at mire fibi femper inter ojijnes rerum.viciflitudines "Conftitit curia Romaua. 177 ditas et £des~fl.pQftolico ore laudata; fuperlUam pe- tram sedificata efl: ecciefia, hsec eft verse Chrifti cpn- feffionis norma et catholica! fidei fedes, a qm qui difcelferit, profanus eft, animalium inilar , qus in- No£e arca non erant, periturlis b), Is, epifcopuni Romanum alloquens, ad humillimam reverentiaui fignificandam vix formulas reperitj vix titulos tanto faftigio dignds c). Similis Hieronymi erat reverentia in clerico- rum ordinem, de ^cujus iingulari fanctitate dignitl- teque jam dudum magna fuerat Chriftianorum opi- nio, \^ariis de cauiis fubinde aucta. Nec nihil ei,- acceffit plurimis noftri ad hujus ordinis laudes coni- pofitis elogiis. - Clerici ex Hieronjmi fenrentia Chrifti corpus facro ore conficiunt, claves reg-ni coelorum habent, quodammodo ante judicii diem judicant, Satanse tradere poiTunt in interitum carnis. Monachi ipfi, qui e'o tempore adhuc laicis annume- rabantur e), clericis, monente noftro, dignitate funt ionge inferiores, Glerici funt monachorum paties; illi pafcunt, hi pafcuntur ', ilii de akari>*vivunt, his b) Ep. 15. p. 57. 3g. Ep. 45. p- 205- B. Bp.53. p. 35i ' ' M \ _ . piam redkuumy •eccleliae integ^ifatem, vtilg^tam.;dfe fuccsffione apolLolica opiriiiJnem^T publice delatum concilii Sardi<:enfis cano|ie teaEtio et quarto appel^- lationis quoddam jus aliafqufi <%|».;:Cau{as Hieronymi ffitate ita autta erat, ut pciteatuiii <|iiendam. et fiipre- mam jurisdictionem -jam aetate Hieronymi oLtinuis- ^ fet fedesRomana^ Huic vero «pifcopi Romani auc- ' ^ toritati et nunc muniendse et pcr feculGrum~decur- fum argumeiitis theologicis coatra fecus fentientes vindicandae non fpernendum attulerunt praeiidium noftri efFata, qux ©iraculorym fer^ divinorum inftar pofterorum fufcepit religio. Is primus auctoritate s fua fidem hiftoricain in 0ccidente copciliavit fatulEe "• illi, jam a leculo a.fparfe, Petruni Romae, per i% annos epifcopafUm geflifTe a)-; • i:s fedes Romanfe dignitatem et auctoritatem-.apoftoli^cam mag-niilcis vocibus extollit,- Rpmje .enimj noftro judice, eft cathedra Petri, ibi fcrvatur incGrruptapatrum.haere- a) De viri.s illufti-. .c i> VefT. Ghrpli. JEufebfi T, gvp- 550. Hiiic non mirum, maxime ab ineunte feculo 4. cpe- piffe epifcopos Romanos, v. c. Imioc. 1. adeo confi- •denter et impel-ibfe appftolicarti ven(3itare auctorita- tem. Potius vero mimm debet vlderi, vel iToffrO . tempoTe, quo nemini diutius pptefi: ilKus traditionis veritas perfuaderi, Romanos pontifices eordmque auc- toritatis vindices ejusdem fententia; manfifTe teiiaces > at mire iibi femper intel* oiijnes rerum .yiciflltudines -coniUtit curia Romana. ' . ditas et fides~"apQllolico ore kudata; fuperHlam pe^ tram sedificata eft ecciefia, hsc efl: verse Chrifti cpn- feflionis norma et catholica! fidei fedes, a qua qui difcefferit, profanus eft, animalium inftar, qu^e in- No£e arca non erant, periturus b), ts, epifcppun^ Romanum alloquens, ad humiilimam reverentiani fignijEicandam vix formulas reperitj yix titulos tanto fafligia dignds c). Similis Hieronymi erat reverentia in clerico- rum ordinemj de ^cujus iingulari fanctitate dignita- teque jam dudum magna fuerat Chr.iftianoriim opi- nio, variis de cauiis fubinde aucta. Nec niiiil ei acceiiit plurimis noftri ad hujus ordinis iaudes com- poiitis elogiis, • Cierici- ex Hieronjmi fententia Chrifti corpus iacro ore conxiciunt, claves regni coelorum habent, quodammodo ante judicii dienii judicant, SatanE tradere poHiint in interitum carnis. Monachi ipii, qui eb tempore adhuc iaicis annume- rabantur e), ciericis, monente noflro, dignirate funt ionge in&riores, Gierici funt monaciiorum patres^ illi pafcunt, lii pafcuntur,- ilii de altari^^vivunt, his b) Ep. 1 5, p, 37. 3g. Ep. 45. p. ■206' B> Bp. 53,» p. 3 5 1' D. Ep. 130- p. 986. D. Lib, I» conti-aRufia, , c) Lege e. c. ep. 1 5, et 1 6". d) Ep. 14. p. 33,' ep, 125. p. 93S alibi, e) Cfr. Ait«rew:a Ong. rei Tnonafticss iib, 7^ cap. o. ^^8 • ^ quaii arbaribus infructuoiis fecuris ponitur ad radi- cem, fi munus ad altare non deferunt; Monachis ante presbyterium federe non licetj eosdem, ii pec- caverint, Saranae tradsre Ckricis iicet f). In epi- fcopos inprimis ma?dmi eflHieronymi reverentia. Hij eo judice, funt ecclefise lumina, ' apoftolorum lo- cum et honorem tenentes ; . hi funt totius mundi condimenta; hos, qui recipir, non tam eos recipitj quam illum, cujus funt epifcopi g) ; in nonnullis quoque ad Auguftinum parum amicis epiftolis %ni- ficat, fe unice reverentia dignitatis ejus epifcopalis ductum, durioribus abftinere verbis h). Notatu tamen dignum eft , eundem non uno loco contea- dere, presbyteros iRftituto apoftolico et aririquiffimg? ecclefiae ufu fuiffe eosdem quos epifcopos, nec hos ab illis miinere et dignitate distulifle i). Certe.haec alTertio haud grata efie potuit epifcopis, de nulla re magis quam de auctoritate et dignitate fua ftabiliefl- f) Ep. 14. p. 3> D. £,,35-. C.,; ep. 54-, p.-r283- A:., g) Ep. 41. p. 187- B., ep. 8a. p> 517. B. , Dial. adv. Lu- cif. T, 3. P. 175 alibi» h) Ep» IO-5..P* 633. A/, 534* B» i; Comm, in ep. ad Tit» c, i. y« 5» Ep. 69. ?♦ 413. A. Ep. 145. p* 1075 fq» Ex hac Hieronymi afTertione iententiae fu^e patrocinium n,oii leve quEcfiverunt PreS" byteriani coriti-a Rorriano - CathoHcos- et Epifcopalesr Vid» e. c. Blondel apolog, pro fententia Hier^nymj de epifcopis et presbyteris. Amftisrd, 1646* 4, da. augendiaque foilicitis j nec fane tantam fententia! audaciam quivis impune tulifiet kj; at nofter ortho- doxia?, meritorum et pugnacis ingenii fariia ita erat munitus, ut nafutum aut infolentiorem quemvis fui reverentia .facile coerceret. Idem vero HieronymuSj ' cujus tanta erat erga ordinem cle.ricorum veneratio> ut neget, humiiit.a-< tis et menfurse fuse effe de miniftris ecclefiarum iu- dicare, aut quippiam dicere, haud tamen veretur eorundeiTi arrogantiam, nepotismiim (;fit venia voci), luxuriam, libidinera, avaritiam, igtiorantiam, alia-' que tunc temporis Glericorum ordfni fit domeiLica vitia, quae optimeper:J^ecta habuiffe videtur, libe- rius notare> eo ipfe nobis haud paucam praebens materiam clericorum illius sevi mores accuratius cognofcendi. Multi epifcopi, reprehendente nor. ftro, dignitatis faftigio tumentfes, omnes et clericos- et iaicos aito delpiciebant fupercilio 1), fibique ni- nil non pro arbitrio agere licere putabant; inpri- mis nil frequentius eo abufu, quo epifcopi, a^tate, moriblis meritisque pofthabitis , vel obfeqviis mu- M 2 ' ^ k) Id malo fuo didicit Aerius, in quo eadem- afleLtla im- jnane a-iraen vifa eft» Epiphan* haeref» ^j» Walch Gefchichte der Ketzer. Th, 3. p» 481 fq, J) Vix dignantur videre mortales et allaqui cQuCefVOS fuos; - Comm. iu Ep^ ad Gal, c. 4« v. i. jSo neribusque pottori vel fangvini fiio gradus eccle- iiafticos ampliores et fructuoiiores dfeferebant m), lioc ut csetera ferey quas cuique libuiffent, im- ■pune fcrentes, cum eos potentia et communis fui veneratio ab omni rationis reddends .neceflitate tu- tos prceftarent n). Erant, qui presbyteratum et dia- conatum ideo ambirent, ut mulicres Hcentius vide- rent o) ;. alii -mulieribus Hibintroductis f- ctyctTr^ircitg uxorum loco utebantur p) ; alii trifti vultu foris. jejunia promittentes, claufis parietibus genio indul- gebant, et clam avidis faucibus mulfa ingufgita- barit q); alii aperte voluptatibus deditii multo pretia m) Comm. in Tit, 1» c» Hic abufus quam mature irrep- ferit In ecclefiam, vel inde patet, quod jam Canor.um apoftolicorum, qui certe 3» feculo non funt veceutio- res, Can. 75. Iiuic malo occurrere ftudet. n) Difficilis eft accufatlo adverfus epifcopum, {1 enim pec-' cavei-It, non creditur, et, fi convictus fuerlt, non pu- nitin-. Comm. hx Ecclef* c» g^T* 3^ P* 454» B^ O) Ep» 22. p. IlOi D. p) Ib, p. 9'-. A» Parum igitur aut niliil efFectuTn efl fy- nodorum canonibus et imperatorum leglbas , bunc abufum proiiibentibus : (v» e. c. Conc. Nic» Can. ^., Conc. Ancyr. Can. 19., Cod» Theodof. I.*i5» t. 3* 1. 44. 7 cum hot, Godofredi), Quid valent leges fiiie moribus vcnx? q) Ep. 100. p. 611, C, . ■ ■ - • ' - x^X ■ coquos -inveftigabant, qm ven tris raLiem multiplici- jure et carnibus contufione mutatis . demulcerent ,. vulgares faftidiebant deliciasj genera et nomina pi- fciumj epncharum-Iittora, avium provincias fapo-. ribus dignofcebant , ciborum pretiofprum magis- >-aritatem.quani= delicias-venabantur j diverfi coloris et faporis vina follicito. labore perquirebant , eon-. fules duces..et j-udiees., lictoribus . militibusque ante. fores excubantibus, ita fplendidis epularum appa- ratibus..excipiebant, ut^ apud clericos lautius iHi. pranderent quani in paktiis, et invitati conviviis- eorum lubenriilime ~ intereftcnt r). Alii alia fecta- bantur luxuris genera ; . erant,. quorum- omnis cura Iiabitus eleganticE effet intenta, li beneolerent, If pes laxa. pellenon folieret, iicrines caramiftro con-. einne ellent rotati;. radiabant d'e digitis annuli , et, .sieplantas humidior via alpergeret, vix fumma im- primebant VQ{\:igiaiy ut, qui eos videret, fponfos- magis crederet, quam clericos s)* Alii fumtuofo cquitandi apparatu. delectati-, ©quis. vehebantur tam- nitidis atque ferocibus , ut Thracii regis germanos. .credidiffes, eosque ad divitias pftentandas. per (in- gula horanum momenta mutabant t). Alii contra-. *^) Ib, p. 6j2, Av Ep. 62, p* 2$g, B, C« et 253. D„ Comm, in Mich, cap, 2, T» 5v P* 45^ D* Ei ^) Ep, 23, p, IIO. D^ ' quafi arbQribus infructuo-iis fecuris ponitur ad radi- cem, fi munus ad altare non deferuntj* Mbnachis ante presbyterium federe non licet, eosdem, (i pec- caverintj Satanse tradere Clericis licet f). In epi- fcopos inprimis maxima eft Hiefonymi reverentiav Hi, eo judice, funt ecclefiEe lumina,'apofl:olorum lo- cum et honorem tenentes; .lii funt tptius mundi condimenta; hos, q.ui recipit, non tam eos recipitj quam iilum, cujus funt epifcopi g) ; in nonnullis quoque ad Auguflinum parum amicis epiftolis figni- ficat, fe unice reverentia dignitatis ejus epifcopalis ductum, durioribus abftinere verbis h). Notatu tamen dignmii eft ,, eundem non uno, loco conteft- dere," 'presbyteros infLituto apoftolico et aiitiquiflimse ecclefise iifu fuifTe eosdem "quos epifcopos, nec hos ab illis miinere et dignitate distuliffe i). Certe.haec affertio hatid grata effe potuit epifcopiso de nuila re magis quam de auctoritate et dignitate fua ilabilies- f) Ep. ii}.. p. 32^. D. £,35-. C, ep. 54,» P-^83- A., 'alibk g) Ep..4r..p. 187- B. , ep. ga, p» 517. B., Dial. adv. Lu- , cif» T. 2« P. 175 alibi. h) Ep. ia5..p. 633. A/, 534. B, i) Comm» in ep» ad Tit» c» i. y« 5^ Ep. .69. p. 413. A» Ep. 145. .P> 1075 fq, Ex hac Hieronymi aflertione ftntentis fufe patrocinium n^n,leve quafiverunt pres^- byteriaiai coritra Rorriano - CathoHcos- et Epifcopales.' Vid. e. c. Blondel apolog. pro fententia Hier^nj^-mj de epifcopis ef presbyteris. Amflferd. 164^, 4> da. augendaque foUicitisj nec fane tantam fententije audaciam quivis impune tuiiflst k); at nofter ortho- doxia?j meritorum et pugnacis ingenii fama ita erat munitus, ,ut nafutum aut infolentiorem quemvis fui reverentia .facile coerceret. Idem vero Hieronymus,' cujus tanta erat erga- ordinem clei-icorum veneratio> ut neget, humiiitar tis et menfurae fuse eile de miniftris ecclefiarum iu- dicare, ^aut quippiam dicere, haud tamen veretur- eorundem arrogantiam, nepotismum ^iit ve-nia voci), luxuriam, libidinemj avaritiam, iginorantiam, alia- que tunc- temporis Giericorum ordini fat domelLica;. viti-a, quae optimeperj^ccta habuifTe videtur, libe- rius notare> eo ipfe nobis haud paucam praebens materiam clericorum illius ^vi mores accuratius cognofcendi. Multi epifcopi, reprehendente n&. ilro, dignitatis faftigio tumentfes, omnes et clericos- et iaicos alto delpiciebant fupercilio 1), fibique ni-. nil non pro arbitrio agere licere putab.antj inpri- mis nil frequentius eo abufu, quo epifcopi, aftate, moribiis meritisque pofthabitis, vel obfeqviis mu- M 2 ' , k) Id malo fuo didicit Aerius , in quo eadem- ajTettia im- mane a-imen vifa eft» Epipban» haEreC 75; Walch Gefchichte der K.etzer. Tb, 3. p. 481 fq, 1) Vix dignantur videre mortales et allaqui cQUiefVos fuos; -Comm. iuEp. adGal. c.4. V. I, • jieribusque pottori vel fangvini {lio gradus eccle- fiafticos ampliores et fructiiioiiores dfeferebant m), lioc m c^tera ferey quaz cuique libuiffent, im-r -pune fcretites, cum eos potentia et communis fui vcneratio ab omni rationis reddend£e .necefRtate tu- tos prceftarent n). Erantj qui presbyteratum et dia- conatum ided ambirent, ut mulicres licentius vide- rent o)^ alii -mulieribus fubintroductis {.■ ayaTr^iTdtg uxorum loco mebantur p) ; alii trifti vultu foris. ]ejunia promittentes, clauiis parietibus genia indul- gebant, et clam avidis faucibu^ miilia ingurgita- baritq);. alii aperte voluptatibus deditii multo pretia m) Gomm. in Tit. I. c» Hic abufiis qnam itiature irrep- ferit iii ecclefiam, vel indc patet^ qiiod jam Canonum apoftolicorum, qui certe 3» feculo non funt. vecentio- res, Can. y^, Jhuic malo occurrere ftudet. n) Difficilisefl: accufatio adverfus epifcopum, Ii eiiim pec-" caverit, non creditur, "et, li convictus fuerit, non pu- nitxu-, Comm. iii Ecclef» c. g» T* 3- P* 454* ^* o) Ep. 22, p, iiov D. p) Ib. p. 97. A. Parum igitur aut nihil efFectuTn efl: fy- ' nodorum canonibus et imperatorum legibus , launc abufum prohibentibus : (v. e. c. Conc. Nic. Can. ^;, Conc, Ancyr. Can. 19., Cod, Theodof. I.'i5* t. 2* I. 44. j cum not, Godofredi). Quid valent leges fine moribus vanx? q) Ep. 100. p. 611, C, coquos /inveftigab.ahtj qui ventris rabiem multipHcr jure et carnibus eontufione mutatis . demulcerent ,. vulgares faftidiebant delicias j genera et nomina pi- fcium, eoncharum littora, avium provinciaEs fapo-. ribus dignorcebant ; ciborum pretiofprum magisf- "r-aritatem. quani delicias - venabantur , diverfi coloris- et faporis vina follicito. labore perquirebant, eon-. fules duce&et judiees., iictoribus . militibusque ante. fores . excubantibus , ita fplendidis epularum appa- ratibus:.^ excipiebant , ut> apud clericos lautius iUi . pranderent quani in palatiis, et invitati conviviis- eoinim lub&ntiflime- intereflent r^. Alii alia fecta- bantur luxuriEe genera ,' . erant,. quorum- omnis cura habitus elegantiae ^Kox. intenta, {\ beneoterent, li' pes laxa- pellenon foiieret,. ii crines calamiftro con-. einne efient rotati;, radiabant d'e digitis annuli, et, -.Beplantas humidior via alpergeret, vix fumma im- primebant Veftigia-, ut, qui eos videret, Iponfos- magis. crederet, quam clericos s);. Alii fumtuofo cquitandi apparatu. delectatii equis. vehebantur tam- nitidis atque ferocibus , uc Thracii regis germanos. credidiffes, eosque ad divitias pflentandas. per fin- gula horaEum momenta mutabant t). Alii contra >;) Ib.. ,p. 5j3. Av Ep, 52» p. 259, B, C, et 253. D,_ Comm. in Mich. cap^ 2, Tv^v P» 457it ©« E?, ^) Ep. 33. p; 1 10, D^ ' «) Ib, p, uj» B, ' i8\ ' V / ^ ^/ ■ •'' •• ■,.>■"' veftes fbrdldas fectantes, relerto marfijpio, quod fudariura orariumque non habarent , gloriaban- tur u). In aliis repreliendit Hieronyrnus-, quod , comoedias legerent,, araatoria bucolicorum: verfuum» earmina canerent, Lyrieis fcriptoribus et mimis. de- lectarentur v). Alii in hoe omne ftudium virsm- ^ue ponebant, ur matrooarum nomina, domjs. moresque difcerent, et inter perpetua falutandi oiiicia iucellum fibi qu^ererent; audi quomodos' Hieroixjnius talem deferibat: "cum fole fefrinus ''exfurgit, falurandi ei ordo' difponitut, viaruna "compendia requiruntur, et psene ad cubieuk us- '* que domientium fenex importunus ingreditur ^, "fi pulvillum viderit, fi mantiie elegans, li aliquid *' domei^icee fupellectiUs , laudat, miratur, contrec- *'tat, et fe his indigere conquerensi non tam im- "petrat, .quam extorquet, quiaiinguli metuunt ve- *'redarium urbis ofFendere,* huic inimica caftitas,, *'inimica jejunia., prandium nitoribus probat, et "altili geranopepa, quse vulgo pippizo nDminatur;^ *' os barbarum et procax et in convicia femper arma-' '' tum ; quocunque te verteris , primus in fiicie eft ; ''quicquid novum infdnuerit,. aut auctor aut exag- "gerator ell: fam?'' x). Aliij inquit nofteri "ma- u) Ep. 52. p. 252» B» ! V) Ep. 21. p. 7(j» A., ep» 147» p» logo* G» X) Ep. 22. p. iio fq» ■■-, , -^ ' . ; _■■ V ' ■• ^85 ■ ' ■ ' ■ ' ■ ■ i ■ * " . ■. " "" ■ / "trQnarum capita ;ofculantur , et" extenta manu , ut "benedieere eos putes velle, fi rjefcias;,' pretia fa- *' lutandi accipiunt.'*^ Alii, avaritia ducti, lenes et ' aniis absque liberis turpi venabantur officio , ur fcilicet bonorura fierent hsredes; "ipfi>.dieit no- "fler, matulam apponunt, obiident lectum, paverit ""'ad introitmli medici, trementibusque labiis, an ''comrn.odius habeant, fcifcitantur, et fi paulurum *'fenex vegetior fuerit, periclitantur, iimulataque *'laEtitia, mens intrinfecus avara torquetury^^.ti- *'ment enim^ ne perdant minil^erium, et vivacem " fenem Metbufdlae annis comuarant." Alii ne^o- tiando lucra quaerebant z) ; alii villarUm alienarurfj difpenfatores et procuratores agebant aa) ; alii ru- ftici et fimplices ideo fe fanctos putabant, fi nihi! nolfent bb) , alii contra eniditionis .et eloquentiae laudes plaufusque eaptantes , garrulis declamationi- bus et inanibus verborum ampuUis admirationem f) Ep*~i22. p» 255?. Do 253* C« .Fruftra igitur Valenti ^niani lege interdictum erat, ne quis clericiis . aut monachus e teftarhento mulieris relxgiaffE hseredita-' , tem caperet» Cod» Theod» I» 16^ t., 2* U 30» Cfr» ,,HJer. ep, 52» p^ 259, A» ', «> ■Ib. p. 257* G* • - aa) Ib, p» 057. B. ' . . / , -bb) Ep. 37, p« 132. A, Ep> 152« P« 3d3« B* fjii 'apiKi' plelyem. irwlqctaHi , pro concionibus facere ftudebanr cc). ' . •- Neque tantum in yitja fui svi clericorum -li- beram fatisq^ie feyeram HierorijymuSrexercebat cenT fiiram, fed^ iisdem;/vivencii quoque regulas commenr davitj quarum nonnulls cum- de morum:- honeftate- fervanda tum de.decoro rite tuendo prEEcipientes», {ktis u_riles.,.furit et pulchra;. dd)., . ' Reftat , ut paucis expendamus , quid ' detri- . snemi ad fera usque fecuk pertingentis Mteris hu-. jnanioribiis attuleritHieronymus, ipfe quamvis in. iisdem probe verfktus. Sane. ad fubfefcutum apud Ghriftianos literarum decrementtim et tantum non interitum- hiud' parum- temeris Hieronynii vocibus '~" ' . ' , /r Gc) . Ep. 52- .p- 16I' B. C. Prooem. I.- 3. in ep. adGal.: Acclamationes et plaufus in dicentium laudes a thea- tiis et auditoriis in templa quoque Ghi'iftiana:tranii$- faiit,- multis doctoribus haxxd ingrati, aliis.improbati» . Cfr. Crefollii thean-um veteram .rhetomm . 1. 3» cap» ao. §.5«; Ferraiaus de veterura acclamat. et..plaufu, Mediol. 1 52.7. Bin^ham..Orig. Eccl. , T. 5« _lib. 14. cap. 4. $. 37...' ■' dd) Hoc nomine utique lectu digna eft ep» 53» ad Nep'o- tiaiium de vita clericorum et mopachorum, quam,ita egrsgiam .jadicavit .E. Ri Fifcher, ut eam .adjeetis .:ani- rpadverfionibus feorfim ediderit» Coburg» 1758» %s factum eft. is.eriim contraphilofophorunij ritei-o- runi et poetaram gentilium lectionem tapquam Chn- ftianis pkne indignam frequens declamat a) ; urget, culpam in fe admlttere clericos, qui gentilium icripta verfarent, idqiie adeq Paulj auc'toritate'evin- cere conatur h) ; venena heEreticorum, de philofo- phia maiwe contendit c) ; ipfe fe exculat, li.ne- ceffitate coactus^^. gentiliurii fcriptorpm arlegaret te- ftimonia d) ; tandernque , ne quid deefre.t ad prq- bandum, rem ejTe illicitam, afrerit, fe ob contrac- tam codic.urn. . fscularium. lectipne. culpam p^r fjiTinum acriter. effe diyinitus, reprehenfum, a.tque a.deo yerberibus caftigatum. Jam fi cogitas, quanta contemtricibus hilce I^lierqnj^mi vocibus . ex auctq- ritate, qua penes coaevos poftejosque valuit, vi& ef cfHcacia accedere deberet, ii cogitas, clericos, quo-- rum oi:do ; literarum,- fedes efle debuifTet, et forte unu&potuifTet, otio torpentes-cupidiffime iftas fen- tentias. arripuilTe, quo inertiafuae religionis foe- ciem poffent prostendere,. haud dubitabis, infameni illam ignorantiam .et-Iiterarum .contemtum, qui me-. rito clericis medii aevi objicitur, haud parum ex a) Ep» 22. p. 112» D; "Quid facit cum Pfalterio Horatjtus, "cum evangeIii&-Maro, cum apojftolis^Ciser^?^;' b) Ep. 21* p» 75", Do 76,>.Av ' c) Ep. 133. p. 1020. A» d) Prsfat.Comm, iiiDan/ : ^s^ dictis Hieronyjni cepiffe prsefidii, qiiod itaquoque gratum Clericorum ignavis fuifFe repcritur, ut ne"-^ mo effet vel.maxime indoctus, qui non memoriter teneret, ob iiteras profanas vaputaffe Sanctum Hifero- nymum, nec probe calleret hac ratione ignoran- tiam iuam excuiare e). Hoc igirur nomine eo pejus de poileris et re Cliriftiana meritus. eft Hiero-. nymus , qv^o infelicius generi humafio ibi con^ful-- tum eft, ubi, qui aliis faeem deberent prasferre,, ipfi tenebrarum nocte premuntur. / Hacrenus de Hieronymo.. .^q\ms. judex nee, diiJimulabit merita ejus maxime de S. Scripturae criii et intcrpretatione , nec diffitebitur detrimentaj quae , temporum forte magis quam fuo vitio iii transverfam actus, rei Chriftianse attulit graviflimay necdum penitus fublata. ' , ©) Erasm. SchoL in Epift. ad Euftocljiiura edit. Opp, Hief*. T. I» p* £53» E r r G r e s. . VaS' 'i' ..lin. "penult. ftudofe lege iludiofe^ . — lo. — "^. pragmaticum J. prag-raaticsm, ,— 12. ' — • 2,1' Martiniaus 1. Martiani^us; , f— - 14. — 15. tennitatem I. tenuitatem.. — — — — ' ,14. ^^ lecordlam I. focordiam, — 16. — 9. 11. 1- XI. . ^.58. uOt. p) deciftabile 1. , dcteftabik. ' — 80' lo* poftw afFectuum 1. vi. — gg. lin. antepen. haud delineat. — 99. —-15. ., Patum 1. Patrum,- — - iiro.>— penult. canticam 1. canticum, — ia8- -^ antepen. furt 1. funt.. '— r58- 1.8' cuufeciflent 1. conf.